RAM

2020 04 05

Van 1,5 meter afstand is hier geen sprake. De schapen op de heide rondom ons dorp hebben alle ruimte, maar de lammetjes zijn gezellig tegen elkaar aan gaan liggen.

Nu de temperaturen eindelijk oplopen hoopte ik al dat we de schapen zouden tegenkomen. Ze bieden zo’n altijd vredige aanblik, kalm, totaal niet agressief of nerveus. Van een schaap kun je je niet voorstellen dat het ooit kwaad zou doen. Zelfs als het geschoren wordt laat het de mens begaan. Het verzet zich niet, er is geen sprake van protest.

Net zomin als dat destijds met Jezus het geval was. Hij werd lang voor zijn bestaan al door de profeet Jesaja met een mak lam vergeleken, in de onheilspellende woorden: ‘Als een lam werd hij ter slachting geleid’ (Jesaja 53:7). Jesaja voorzegde Jezus’ geboorte, alsook zijn lijden, dat Jezus lankmoedig onderging, tot in de dood.

Lammetjes, ze werden geslacht als een offer aan God. Symbolisch werd zo onze schuld overgedragen op het lam. Dankzij het offer van het lam kunnen wij blijven leven.

Aan al die vergelijkingen denk ik, terwijl ik blijf dralen bij die kudde schapen, op mijn wandeling over de zonnige heide. Het is Palmzondag, het begin van de Goede Week. Het evangelie van Mattheus zal deze keer nergens live gezongen worden. Daartegenover doet het begin van de lente zich extra nadrukkelijk gelden, met eenentwintig graden maar liefst. Als markering van die lente is het sterrenbeeld van deze dagen dat van de Ram, het mannelijk schaap. Degene met  dit sterrenbeeld heeft als ik het geloven mag een energiek karakter. Hij is moedig, heeft zelfvertrouwen, en hij is enthousiast op een doel gericht. Ook heeft de Ram fantasie, en behoefte aan vrijheid en ruimte. Hij is impulsief.

Dat klopt allemaal, weet ik. Ik ervaar al die mooie eigenschappen aan degene met wie ik samenleef, al decennialang. Van hem houd ik geen afstand. Liever bevind ik mij gezellig dicht tegen hem aan. Zoals die lammetjes op de zonnige heide.

CRAQUELÉ

2020 04 04

Het craquelé van onze coronadagen. Onze virtuele ontmoetingen als een caleidoscoop, waarbij het lichamelijk contact ontbreekt. Mijn broer in zijn appartement, mijn zoon als huisman te midden van zijn kinderen. 

Af en toe wordt het schermpje van mijn i-phone helemaal effen rood. Daarna verschijnt het glunderend gezicht van kleindochter: ‘Dat was een knuffel’. Ook geeft ze een persoonlijk pianoconcert voor mij. En kleinzoon laat vergenoegd de oorkonde zien die zijn juf hem online doorstuurde: hij heeft het ‘fantastisch’ gedaan, en de juf is ‘super trots’ op hem! Vervolgens laat hij zijn knuffelbeest vlak voor de camera dansen. Hij heeft dat beest een rokje van papier aangetrokken.

Leren en spelen gaat bij kinderen vrolijk door elkaar. En het is aan de leerkrachten en ouders om daar structuur en zin aan te geven.

Er wordt druk geapplaudisseerd voor het zorgpersoneel. Ik gun ze dat, en zelfs hoop ik dat verpleegkundigen dit applaus na deze crisis in hun portemonnee mogen na-voelen. Maar niet minder applaus komt onderwijzend personeel en ouders van schoolgaande kinderen toe. Wat ik van hun momentele leven meekrijg doet mij allerminst verlangen om in hun huid te kruipen. Hun dagen piepen en kraken onder het verantwoordelijk gewicht van begeleiding en verzorging van hun kroost. En dat zijn taken waarvoor zij meestal niet zijn opgeleid! Wat moest de jonge jeugd zonder die juf en meester, die opeens online de lessen maar leuk moeten zien te houden? Wat moesten ze zonder hun papa en mama, die bij deze ongewende last vaak ook nog hun normale beroep vanuit thuis moeten uitoefenen?!

Beschaamd geniet ik van de dagelijkse caleidoscoop van beelden die ons vanuit hun huizen bereiken. Ja ik verlang naar ze. Maar ik verlang niet naar de zwaarte die op hun schouders drukt. 

En toch zie ik geen treurige gezichten, ik zie nergens verveling. Wat we als grootouders en familie van elkaar krijgen voorgeschoteld is opwekkend en heilzaam. Het leven is zo slecht nog niet, lijkt iedereen tegen elkaar te zeggen. 

NOG niet is het leven slecht. Het ligt er maar aan in welke volgorde wij de woorden plaatsen…

CORONAPORTRETTEN

2020 04 03

Goed voorbeeld deed goed volgen: na enkele zelfportretten door mijn lief en mijzelf kwamen ook de bijdragen van onze Koppencollega’s binnen. Het hier gefotografeerde ‘boeket’ van probeersels is inmiddels al aangegroeid. Erg grappig was een ‘zelfportret’ waarop de maakster de rol van zichzelf en haar hond heeft verwisseld. En ongelooflijk is de prestatie van het potloodportret helemaal rechts. Het is de eersteling van de auteur ervan! Nog nooit tevoren keek hij zichzelf zo aan. Maar hij toont een fenomenaal gevoel voor maten en verhoudingen

Persoonlijk ga ik proberen om mijn beeltenis afwisselend in diverse technieken te verwezenlijken. Ik probeerde al inkt en balpen, maar het meest favoriet blijft toch de aquarelverf, ook al is die onverbiddelijk, en daardoor het moeilijkst.

Het is verwonderlijk hoe veranderlijk mijn gezicht blijkt te zijn. In twee dagen tijd, met hetzelfde kapsel en dezelfde kleding, zie ik drie totaal van elkaar verschillende wezens. En bij een iets andere belichting zijn de lijntjes rond ogen, mond en hals meedogenloos… Terwijl ik ze op het papier zet tracht ik ze te doorgronden. Ook in de gezichten van anderen zijn het juist die soms ontsierende lijnen die mij iets zeggen over hun leven. De lijnen en schaduwen vertellen het verhaal. Een biograaf heeft daar een heel boek voor nodig, ik slechts een velletje papier.

We zullen het druk krijgen. Hoewel we er naar streven om slechts een fractie van de dag met ons portret bezig te zijn. De aanhouder wint. Wie weet hebben we aan het einde van de coronacrisis geen spiegel meer nodig.

HOUDBAARHEIDSDATUM

2020 04 02

In een ver en grijs verleden nam ik uit Frankrijk een pak Boekweitmeel mee. De Galettes Sarrasin die we enkele malen in Vaison La Romaine hadden gegeten bevielen dusdanig dat ik opgetogen de instructies voor bereiding op het blik meel toepaste, elke keer als we thuis zin hadden in die rogge-achtige pannenkoeken.

Ik heb er nog veel van over.

Een houdbaarheidsdatum kan ik nergens ontdekken, en het interesseert mij ook niet. Want ook vandaag weer vormden deze boekweitpannenkoeken een heerlijk onderdeel van ons middagmaal. Ik combineerde ze met een dikke erwtensoep, die onze incidentele gastvrouw- met -kookhobby ons spontaan aanreikte! Helemaal op de fiets kwam ze ons haar lekkernij brengen. Dankbaar zaten we aan tafel. Haar soep was rijk van smaak, en royaal gevuld met schijven rookworst. Dit was eerlijke, ouderwetse, handgemaakte soep.

Het is verlegen makend maar ook vreugdevol, hoe menigeen zijn of haar tijd zinvol vult met dat wat boeit of wat een liefhebberij is. De buurtjes met hun cupcakes, mijn broertje met zijn stoere brood, deze kookvriendin met haar soep. Maar ook: onze oudste zoon met zijn muziekcollage, de jongste zoon met prachtige nieuwe schilderijen op internet, mijn schoonzus met dagelijkse fotoherinneringen uit de oude doos, en een bevriende kennis -musicus ook- met een tweewekelijkse podcast waarop zijn theaterproductie te beluisteren valt.

Ik schuif daarbij aan met de uitnodiging aan de Koppenclub, om elkaar ‘coronaportretten’ toe te sturen: zelfportretschetsen, liefst elke dag. Ik heb er al enkele binnen. Ook misbaksels zijn welkom. Want oefening baart kunst, en verandering van spijs doet eten.

Wel ben ik me bij dat alles bewust dat deze culinaire en creatieve activiteiten zijn voorbestemd voor hen die daar tijd voor hebben. Ouders die zich momenteel drie slagen in de rondte werken om hun schoolgaande jeugd dagelijks te begeleiden en te instrueren, zullen niet zitten wachten op zo’n bijzondere daginvulling.

Maar bijzonder blijft dit! Al deze persoonlijke en originele uitingen van mensen die ik zo nog niet kende zullen mij heugen. Wat dat betreft zal het jammer zijn als ons normale leven zich na 28 april weer zou hernemen. Maar wie weet hebben ook wijzelf, met onze nooit-vermoede inventiviteit en creativiteit, met ons altruïsme en onze momentele positieve instelling, een lange houdbaarheidsdatum. 

ONTHOU DIT

2020 04 01

Als kind speelden we verstoppertje. Ver weggedoken in een bezemkast hoorden we het rijmpje: ‘Blijf zitten waar je zit en verroer je niet. Hou je adem in en stik niet!’

Nu we ons in een ‘intellectuele lockdown’ bevinden lijkt die bezemkast op ons verstandige isolement. We verteren noodgedwongen niet meer dan strikt noodzakelijk, we raken gewend aan soberheid, en straks zien onze mannen er viriel uit als stoere Bataven, met ongeknipt haar en ongeschoren baard, zoals -ooit- in de barre tijden van de Tweede Wereldoorlog. 

Wij mensen kunnen ons in drie verschillende modi bevinden: de kalme of veilige modus, de gevarenmodus – waarin we vechten of vluchten-, óf de ‘overleefmodus’. Daarin houden we ons als bevroren, zeg maar ‘dood’, om te overleven. Dat laatste gebeurt eigenlijk alleen in oorlogssituaties, en ook nu blijven we zitten waar we zitten. We verroeren ons nog een beetje, en meer dan ooit reiken we naar onze dierbaren, die we niet kunnen aanraken.

’Stikken’ doen we gelukkig nog lang niet. We leven in een beschermde maatschappij, waarin het mooiste nu komt bovendrijven. 

Zo bereikte mij vandaag (pas) een opname van de bijna literaire toespraak van Jesse Klaver. Als een litanie herhaalt hij zijn advies: ‘Onthou dit’. Wat we moeten onthouden is al dat goeds waarmee we nu in onze samenleving geconfronteerd worden. Geen opgestoken vingers in de file meer, geen economische wedijver, geen tendentieuze opmerkingen over Moslims. Eén ding is nog slechts belangrijk: samen overleven, en elkaar daarbij helpen. Zijn ‘onthou dit’ klinkt hier niet als een bevel, maar als een troostrijke belofte. Na de Coronacrisis mogen we ons herinneren hoeveel goeds er in de ander schuilt. En ook in onszelf. Gelouterd zullen we elkaar bejegenen, geschoren en gekapt. We zullen elkaar weer met een omhelzing begroeten. Die omhelzing zal waarachtiger zijn dan vóór de crisis. 

Helaas, ja, zullen er ook mensen zijn die stikten, in hun eigen laatdunkende schamperheid. Ik las onthutsende reacties op Twitter. Voor deze onverlaten kan de Overheid geen goed doen. Als pruilende verwende kinderen blijven ze de verantwoordelijkheid in andermans’ schoenen schuiven. Deze ongelukkigen blijven in die bezemkast zitten, en ik vraag mij af of er dan nog een helpende hand naar ze wordt uitgestoken. Onthou dit.

VIDEOGESPREK

2020 03 31

Gisteren werd ik gebeld door twee van mijn kleinkinderen. Ik nam op en had ze meteen ook in beeld! Dat was een aangename verrassing! Ze mochten van hun mama met haar i-phone door het huis lopen. ‘Zal ik jou mijn kamer laten zien?’ vroeg er eentje uitnodigend. Vervolgens zag ik alleen maar strepen. Hij zwiepte met het ding heen en weer terwijl hij kennelijk de trap op liep. Vervolgens zag ik één oog van een knuffelbeer, dat het hele scherm vulde. ‘En kijk’… het keyboard verscheen in beeld, toen een kastdeur, en een neusgat. En weer strepen. ‘Rustig-aan’, waarschuwde zijn mama, ‘oma wordt duizelig zo’.

En ja, ik werd duizelig van geluk, omdat mijn kleinzoon me meenam op reis door zijn huis. Omdat ik af en toe een glimp van kleindochter zag, met haar altijd losgesprongen haar voor de ogen, vingertje verlegen in haar mond. Hun stemmetjes, hun speelgoed, hun broer, die onverstoorbaar bleef waar hij was.

Ons huidige isolement is slechts betrekkelijk. We bezoeken elkaar virtueel, spreken elkaar uitvoeriger dan ooit, en geen enkele keer krijg ik de indruk dat ook maar een iemand van ons zich ongelukkig voelt. Met een Koppenlid wisselen we zelfportretten uit. Van onze muziekzoon ontvangen we linken naar een bijzonder werk om te beluisteren. En voor dat alles hebben we tijd genoeg. 

En onze kleinkinderen nemen ons dus mee op verkenningstocht. Daarbij is alles bijzonder, zelfs een neusgat, het gedeelte van een oog, of een haarspriet. Ik kan niet wachten tot het volgende videogesprek.

WAAR OF NIET WAAR

2020 03 30

Op onze dagelijkse wandeling is het om ons heen vredig, stil, en zonnig. Je zou zweren dat er niets aan de hand is, zij het dat de snelweg in de verte nauwelijks ademt.

We passeren wat klusjesmannen. Ze zitten gedrieën op een stoeprand aan de koffie, naast hun werkauto. Van anderhalve meter is geen sprake, maar ze lijken me alle drie gezond. Ook dit beeld wil ons wijs maken dat er van geen virus sprake is. 

De zon en de rust geven ons de weemoedige associatie met onze wandelingen rondom de hermitage, die ver weg naar ons staat te smachten. Als ik opeens bovendien de geur van een houtvuurtje in mijn neusgaten krijg, dan ben ik helemaal daarginds! Er bestaat geen virus, we lopen door een Bourgondisch landschap, straks is er stokbrood, of de wekelijkse moules-frites in het restaurantje beneden langs de weg.

Voor het eerst hoor ik een zwartkop zingen. Hij wedijvert met een vink. De hemel is staalblauw. Waar blijven de voorspelde winterse buien? De oude scheef staande knotwilg begint dunnetjes uit te lopen. We snuiven gretig de mestgeur van een boerderij op. Er is geen virus, er zijn geen beperkingen, we zijn op vakantie in Frankrijk.

Bijna thuis passeren we onze weldoende supermarkt. Geen klanten zien we. De ingang lijkt gebarricadeerd met een geïmproviseerde affichezuil. Er bovenop zie ik een flacon met desinfecterende gel. ‘Deurbeleid’, lees ik. Dan volgen meerdere raadgevingen en goede wensen, met -tenslotte- een woord van dank.

Het is dus toch waar. Deze aanblik herinnert mij weer aan de werkelijke situatie, waar ik even weldadig uit was gestapt.

Weer thuis trek ik de wandelschoenen uit. Ik moet aan het werk met het afronden van annuleringen. Corona bestaat wel degelijk.