BLANCO

2019 03 23

Een dag die doet terug verlangen naar ons blanco leven in de hermitage. 

Tandarts, huisarts, specialist, belastingaangifte, verjaardag, filmclub en Koppenclub, een plotselinge uitvaart ertussendoor, en het lange wachten bij de apotheek, dat alles kan een week behoorlijk hectisch maken. Daarbij de stress over die rijbewijzen, waarvan de procedure alsmaar niet opschiet.

Deze zaterdag stond echter hermitage-achtig ‘blanco’ in de agenda, als enige vrije dag, deze afgelopen week.

Maar ook deze dag werd op haar beurt onverwachts gevuld met klusjes en boodschappen. Zelfs mijn wandeling is er bij ingeschoten. 

Dan nu nog een uurtje relaxen, maakt niet uit hoe. En dan lekker slapen, om morgen met een fris gemoed mijn dan jarige lief een heel goedemorgen te kunnen wensen.

Advertenties

MOEDER DE VROUW

2019 03 22

De Boekenweek is vandaag begonnen. Veel heb ik mij er nog niet in verdiept. Maar via gepubliceerde artikelen viel niet te ontkomen aan het openbare gekibbel over de al of niet bestaande ‘suffigheid’ van het boekenweekthema: ‘Moeder de Vrouw’.

Deze titel grijpt terug op een sonnet van Martinus Nijhoff uit 1934. Ik heb altijd genoten van de beginregel: ‘Ik ging naar Bommel om de brug te zien’. Wat de dichter uiteindelijk ziet is een voorbijvarend schip met een psalmen zingende vrouw aan het roer. De eindregels luiden dan ook:

‘Het was een vrouw

—————————

O dacht ik, o dat daar mijn moeder voer’.

Deze laatste regel ervaar ik puur als een verlangen-terug naar zijn moeder, aan wie deze vrouw hem doet herinneren. Dat verlangen is een algemeen menselijk gevoel, voor allen die van hun moeder gehouden hebben. Dat de gedateerde uitdrukking ‘Moeder de vrouw’ een pejoratieve betekenis heeft, daarover kan ik mij niet druk maken. Ik vind het mooi dat auteurs de gelegenheid krijgen om veel te reflecteren over haar die hun moeder was. 

Alleen hoop ik dat ze eindelijk eens klaar zijn met moeders die dementeerden. 

Ook het overbelichten van het ’alleenrecht van het aanrecht’ vind ik onderhand flauw. Ooit waren het nou eenmaal andere tijden. 

We hebben mijn moeder ‘in scène gezet’, toen ze haar eerste wasmachine ging gebruiken: we fotografeerden haar achter de wastobbe, buiten in de tuin. Ze roerde er met een stok in, en voor de foto keer ze daar heel ongelukkig bij. Ze speelde het spel van het Verleden helemaal mee.

Maar bezie bijgaande foto van diezelfde moeder. De vrouw op deze foto heeft haar negende kind op de arm. Is dit een slaafse, afgetobde vrouw? Ja, VROUW is ze hier vooral, in de meest gunstige betekenis van het woord.

Achteraf ben ik blij met alle blogs die ik aan haar heb kunnen wijden. Mijn moeder heeft haar verdiende monument in woorden gekregen. Haar afscheid had de waardigheid van een vorstin. 

Zij was vrouw, en ze was moeder, meer niet. Vooral in de laatste functie vond ze haar levensdoel, dat haar gelukkig maakte. Dat geluk meen ik op deze foto te zien. Acht kinderen renden al rond, en na dit kleintje zou er nog een volgen. Een jaar geleden heeft ze tienvoudige liefde van ons mogen ervaren bij haar heengaan.

Ik zie uit naar de boeken over moeders die zullen verschijnen. Ik hoop dat in al die boeken dat verlangen van Martinus Nijhoff terug te vinden is. Daarmee eren we Moeder de Vrouw: met dit verlangen, haar nog eens terug te mogen zien.

COMMUNICATIE

2019 03 21

Het verschil tussen de vorige keer besproken ‘intercommunicatie en ‘communicatie’ zou ik niet kunnen benoemen, Maar dat er communicatie bestaat tussen onze oudste kleinzoon en ons, dat staat vast.

We kregen al eerder soms een grote envelop, met daarin knipsels, losse kreten, of tekeningen van hem en zijn zusje. Maar nu bracht de post zijn allereerste echte brief.

Die is in schrijfletters, met volledige zinnen, en met informatie over een fijne dag die hij in Zuid-Limburg heeft doorgebracht. Het favoriete restaurant aldaar heeft hij er bij getekend.

Natuurlijk ga ik hem terug schrijven. Hij leest als de beste. Ons schriftelijk contact wordt een toevoeging op wat we samen al hebben. Hij is uiterst communicatief van aard. Van meet af aan heeft hij ons enthousiast betrokken bij alles wat hij meemaakt en wat hij interessant vindt in het leven. En dat is heel veel. Zo discussieert hij nu al, zeven jaar oud, over de Brexit. 

Bij onze volgende ontmoeting mag hij mij daar eens haarfijn alles van gaan uitleggen.

‘INTERCOMMUNICATIE’

2019 03 20

Het was voor de tweede keer ‘Mussolini’, die model zat bij de Koppenclub. Zijn trui had hij als een sjaal om de nek, een been lag dwars over de knie van het andere, het hoofd hield hij lichtjes schuin.

‘Ga ik jullie aankijken of kijk ik naar die paal, daar?’ vroeg hij. Het werd de ‘paal’, een vierkante zuil midden in het vertrek.

Zijn granieten kop kon heel mijn blad gaan vullen, de rest van zijn lijf had ik niet nodig.

De akoestiek in onze schilderruimte maakte zijn denderende stem onverstaanbaar. Maar hij wil praten tijdens het poseren, want hij houdt van ‘intercommunicatie’. ‘Anders zit ik hier maar als een zombie, en dat vind ik niet interessant’.

Interessant werd vooral onze pauze. Daarin ontspon zich een gesprek naar aanleiding van mijn plotselinge schroom voor het maagdelijke aquarelpapier. Voor de pauze had ik op waardeloos papier meerdere geslaagde portretten gemaakt op diverse formaten. Ik had niets te verliezen, ik had onbekommerd gewerkt. Nú echter moest er tenslotte maar eens echt geschilderd gaan worden.

Maar opeens grijnsde dat mooie aquarelpapier me boosaardig tegen. Bedremmeld voelde ik mijn zelfvertrouwen wegsmelten. Die prachtkop van ons model, en dit waardevolle papier, ze moesten toch echt goed resultaat gaan opleveren!

Tijdens de pauze dus vertelde hij dat hij ooit, lang geleden, een boeiend gedicht had gelezen van een regionale columnist. Deze tekst, in het Limburgs dialect, ging over ditzelfde probleem: het witte lege vel papier dat zwijgt, ondanks de ijver van de schrijver/schilder. Maar na een eerste moedige poging wint uiteindelijk de pen of het penseel het van het papier.

We spraken door, over weer een ándere vorm van ‘intercommunicatie’. Zoals bij hem de lezingen voor een zaal vol mensen en, voor mij, het zingen voor een publiek dat onzichtbaar blijft in het zwarte gat van de duisternis. Als degene die in het volle licht, en solo, op het podium of achter de lezenaar staat voel je vanuit de mensenmassa daar vóór je al of niet de zindering van een reactie, een ‘communicatie’ . 

Hij praat dus graag, en hij praat boeiend, ons model. We vergaten de tijd, zodat er na de pauze nog maar even kon worden doorgewerkt.

En dat bleek de redding van mijn aquarelportret, dat dankzij dit (voor)tijdig stoppen transparant, trefzeker, en luchtig is gebleven.

REMBRANDTS’ ZOON

2019 03 18

Hij bleek niet op zijn oudere broertje te lijken, 43 jaar geleden bij zijn geboorte.

Maar omdat dat broertje mij destijds deed denken aan Rembrandts’ portretten van zijn enig overgebleven kind Titus, zou mijn tweede kind zo gaan heten, had ik mij voorgenomen.

Vanaf toen had ik een ‘Rembrandt-zoon’, nog niet wetende hoe prachtig deze zijn naam zou gaan waar maken.

Het gaat er op lijken dat de oudste zoon van deze Rembrandtzoon net als zijn papa deze benaming gaat verdienen. Momenteel tekent hij aan de lopende band treinstations, met veel reizigers die hun bagage mee-torsen, soms mag er een fiets mee, en tegen een blauwe hemel tekent zich het boeiende lijnenspel af van de bovenleidingen. Mijn Rembrandtkleinzoon weet precies te vertellen om welke trein of tram het hier gaat. Hij kent de namen, de logo’s, de vertrekstations. Hij tekent alsof hij notities maakt, trefzeker, kalm, en beheerst. Deze tekeningen zijn een verwerking van wat hij in het dagelijks leven opmerkt en in zich opgeslagen heeft. Het is zijn strikt persoonlijke vorm van meditatie. 

Zijn papa viert vandaag feest, en aan kleurigheid in huis is er geen gebrek. Naast de vlaggetjes sieren de tekeningen als tapijten de tafels en vloeren. Ze liggen letterlijk voor het oprapen. Ik heb er twee meegenomen. Als een blije belofte voor de toekomst.

BRAHMS IN BOURGONDIË

2019 03 16

De gefotografeerde regendruppels van eergisteren combineerden per toeval nogal triest met de avonduitzending van France Musique, onze laatste luisteravond in de hermitage. Al componeerde Brahms zijn Deutsches Requiem niet als treurnis maar als een meditatieve troost en bemoediging, de uitvoering die ik eergisteravond moest doorstaan was wel degelijk om te huilen. Hoe deerniswekkend is het, zoveel toegewijde mensen hun best te horen doen terwijl het op vele fronten mis gaat.

En toch waren het -voor Frankrijk- klinkende namen die hier hun inzet gaven. Je zult immers maar Orchestre National de France heten, en als koor een soort Groot Omroepkoor van Frankrijk zijn. Let wel: bij alle namen wordt het Frans-zijn benadrukt. Terwijl voor dit ‘Requiem’ uitdrukkelijk het woord “Duits’ staat. Twee uitersten.

Het Choeur de Radio France lijkt mij na deze uitzending helaas geen reclame voor de vocale kwaliteiten van dit land. Allereerst ontbrak er van alles aan de articulatie. En melodisch bleef deze uitvoering nogal een warboel. Het kan gedeeltelijk gelegen hebben aan mijn kleine analoge radio, die natuurlijk het tegendeel is van een akoestiekrijke concertruimte. Maar ik denk dat Fransen niet in de Duitse taal moeten zingen. Ook de karakteristieke aard van Duitse muziek lijkt me te tegennatuurlijk voor de lichtvoetige Fransen. Om dit concert toch recht te doen dikten ze alles aan. Hierdoor werd het log, moeizaam en onduidelijk.

Brahms hier in Bourgondië, het vloekte met elkaar. We probeerden dan maar puur alleen met respect voor deze componist naar dit prachtige werk te luisteren, dwars door de mankementen heen.

Was dit toeval? Tijdens de gezongen teksten die ons met de dood moeten verzoenen ging de telefoon. Het was onze zieke vriendin, die ons goede reis wenste. Haar stem, als een soort gesproken solo tegen de achtergrond van Mattheus’ woorden:

Die mit Tränen säen, werden mit Freuden ernten. Sie gehen hin und weinen und tragen edlen Samen und kommen mit Freuden und bringen ihre Garben. 

Wie met tranen zaaien, zullen met vreugde oogsten. Zij gaan heen en wenen,
en dragen edel zaad
en komen met vreugde
en brengen hun schoven. 

Dat deed me veel. We spraken wederzijds onze hoop en ons vertrouwen uit dat we elkaar nogmaals komende zomer zullen weerzien.

De terugreis verliep vloeiend, al werd het vóór Luik weer spannend toen de GPS ons een alternatieve route op loodste. Werd dit een herhaling van de heenweg?

Maar nee, het bleek voorzorg te zijn, vanwege afgesloten wegen. Onze reis heeft er niets langer door geduurd.

Natuurlijk luisterde ik achter het stuur nog veel naar France Musique. Op de franse nieuwsberichten hoorde ik over een dubbele aanslag, een jonge dader, de arrestatie… Vandaag lees ik de details in de Nederlandse kranten. En ik huiver. Deze aanslagen vonden plaats in een vredig, onopgemerkt oord, ver weg in Nieuw-Zeeland.
We waanden ons in de hermitage zo heerlijk veilig bezijden de wereld.

Maar waar op deze aarde bestaat er nog een onopvallende plek waar de mensen echt veilig zijn?

BETRAANDE HERMITAGE

2019 03 14

We arriveerden hier in zomersferen, ons vertrek zal herfstig zijn.

De regen en de loodgrijze hemel contrasteren vreemd met de stralende witte bloesemboom. De temperatuur haalt de 10 graden niet, en van tijd tot tijd maakt de wind alles extra onaangenaam. 

We laten Frankrijk dus maar achter ons, met Macron, de gele hesjes, de France- Musique- uitzendingen, het stokbrood, de wijnen, de eerste lentewandelingen, de puttertjes en de zwartkoptuinfluiter. Ik heb het huisje ‘geknuffeld’ en nu is het stralend schoon. Nu nog wat ontspannen, lezend in dat heerlijke boek van Philippe Labro: ‘Le petit garçon’. Een boeiende autobiografie in rijke formuleringen en met ontroerende scènes. Van hem las ik al ‘Ma mère cette inconnue’, en zijn ‘La Traversée’ ligt te wachten op een volgend verblijf in Frankrijk.

Regenen doet het nu overal, en ook de temperaturen liggen niet ver uit elkaar. Het re-acclimatiseren zal dus weinig om het lijf hebben. Maar wel zal het moeilijk wennen zijn aan de nu al stampvol gevulde agenda. Daaraan is niet te ontkomen, en daarmee zal het weldadige effect van deze retraite helaas weer te niet gedaan worden. 

De kleine stoere hermitage stond pal bij de herfstige stormen van de afgelopen dagen. Ik hoop dat in en rond mijn eigen dorp nog wat bomen overeind zullen staan.