TIKKETAKKETONEN

2019 12 09

Deze foto’s zullen duidelijk maken dat er aan een blog niet te denken viel, de voorbije dagen.

Ik had mijn aandacht bij kinderdansjes, bij de radslag en de koprol. Bij het luisteren naar kleinzoons’ versie van de Troonrede, die hij in zijn van de Sint gekregen koningsmantel gaf, en bij het applaudisseren voor zijn Bach- en Mozartimprovisaties aan het keyboard.

Mijn kleinkinderen zijn verre van alledaags. Als opa en oma werden we volledig -en naar eigen genoegen- ingeschakeld. Zo maakte opa met de hiervoor genoemde kleinzoon een gezamenlijke tekening van een Romaans kerkje in een heuvellandschap. Kleindochter en broertje zongen bij een video op de i-phone het liedje over de Eekhoorn met zijn lange staartje. ‘Tikketakketonen, Roetsj! in de bomen’. 

Op de muziek van de Walkürenrit van Wagner reden we ’s avonds terug naar huis. Om na een stormnacht wederom in de Doelen te zitten om van Brahms en Bártók te genieten. Als pianosolist de 70-jarige Emanuel Ax, die met zijn kracht, zijn verfijning, virtuositeit en expressie elke leeftijd logenstrafte. Op de bok de nu 30-jarige Lahav Shani, die zonder partituur zowel Brahms 1-ste pianoconcert alsook het Concert voor Orkest van Béla Bartók dirigeerde, uit het hoofd, gedetailleerd en suggestief. Daar stonden ze, dankend voor het overweldigende applaus, in elkaars armen als het Oude en het Nieuwe jaar. 

Het was een weekend vol muzieknoten, vol prachtige klanken, verrassend en veelbelovend.

Dit alles maken wij mee dankzij onze twee niet-alledaagse zonen. Ze houden ons leven kleurrijk en bijzonder. Wie denkt er dan nog over een blog?

Tikketakketonen, trots op mijn zonen!

(dit bijzondere concert, gegeven op 6 en 8 december, werd opgenomen en op zondag 15 december 14.00 uur uitgezonden door AVROTros op Radio 4)

IK ZOU WEL EENS WILLEN WETEN…

2019 12 06

Nu al enkele jaren tref ik van tijd tot tijd een berichtje op mijn i-phone aan:

‘Dan en dan wil ik weer voor jullie koken. Laat me weten of je komt?’ 

En dan volgen de aan- en afmeldingen, de reden waarom wel of niet, de vraag om een introducé te mogen meebrengen en zo meer. Het water loopt me dan bij voorbaat in de mond, en als het maar even mogelijk is zitten wij mee aan haar tafel. We krijgen daar een voor- en een hoofdgerecht geserveerd, tegen niet meer dan de kostprijs van de gebruikte ingrediënten. 

Het zal je hobby maar wezen! 13 à 16 gasten hangen hun jas aan je kapstok en schuiven aan, nieuwsgierig naar wat de pot schaft. 

Deze keer was dat Ravioli met Salie, en een stukje stokbrood om de heerlijke olie mee op te deppen. Vervolgens een grote schaal met geroosterde groenten zoals Boerenkool, wortel, aardappels in de schil, met eroverheen vermalen geitenkaas. Het vlees dat erbij gegeven werd was opvallend zacht en smakelijk. Er werd gegist en geraden. En het bleek hier te gaan om een gerecht dat ik ook twee weken geleden in Bourgondië kreeg voorgeschoteld, en dat heerlijk smaakte. Toch was ik ook nu weer opgelucht dat ik tevoren niet wist wat het was: varkenswangetjes.

Ooit proefde ik in Louhans de specialiteit van de streek: ‘Museau de porc’, ofwel: de neusvleugeltjes van het varken. Kijk, dát smaakte nou weerzinwekkend, alleen al omdat ik tevoren wist wat ik ging proeven. 

Sommige dingen moet je niet willen weten, zoals bijvoorbeeld ook de finesses van ‘Tripes’, die in Andouillettes verwerkt is. Wie gaat er nou een dierenmaag leeghalen om de inhoud ervan op te eten?! Mijn liefste is er dol op, en na de maaltijd durf ik hem niet eens meer te kussen, zo gruw ik ervan.

Of ik zelf ooit die varkenswangetjes ga klaarmaken durf ik niet te zeggen. Het zou kunnen dat ik er alsnog van ga huiveren. Liever eet ik ze nog ooit eens weer bij onze hobbyende gastvrouw, onderwijl met tafelgenoten koutend over concerten die gegeven of bezocht werden, over radioprogramma’s en films op internet. 

Onze volgende maaltijd is een weekje voor Kerstmis. Wordt vervolgd.

DAT WAS HET DAN.

2019 12 05

Een sinterklaasviering van 41 jaar geleden. Rechts-vooraan in beeld zit mijn moeder, omringd door (een deel van) haar kleinkinderen. Die mochten op de middag van 5 december allen komen, om de grote juten zak te legen die zomaar opeens in de woonkamer stond. Aan het einde van die ontmoetingsdag van alle neefjes en nichtjes werden ze op de bovenverdiepingen te slapen gelegd, terwijl het huis steeds verleidelijker begon te geuren naar de Hazepeper die mijn moeder voor alle volwassenen maakte. Mijn vader liet wijn uit de kelder aanrukken, en mijn broers deelden (helaas) sigaren uit. Niet lang daarna was de kamer grijs van de rook, en we konden beginnen. Met branderige ogen en hoestend lazen we elkaars lange gedichten voor. Er waren surprises, en prachtige cadeaus, waarvan het wederzijds inlevingsvermogen afspatte. Met mijn ouders als regelmatig ontmoetingscentrum waren we toen nog goed van elkaars leven op de hoogte. Men wist waarmee men de ander kon plagen c.q. een plezier kon doen. 

41 Jaren verder is het sinterklaasfeest voor ons nog pure herinnering. Ik kijk terug in de tijd via deze foto’s, en ik denk nog verder terug, aan mijn eigen kindertijd. Toen bestond er werkelijk slechts één sinterklaas. Er werd geen verwarring gezaaid door tegen elkaar opbiedende scholen, door clubjes en de werkkring van de ouders. Het enige dat we op de Lagere School van het sinterklaasfeest merkten was het plotseling opduiken van watervlugge zwarte pieten tijdens de speelpauze. Vanaf een platdak van het aangrenzende ziekenhuis gooiden ze ons appeltjes toe, dat was opwindend. Verder bleef het sinterklaasfeest iets voor binnenshuis, in de gezinnen. Op 6 december hadden we vrij van school zodat we met het nieuwe speelgoed konden spelen. En op 7 december mochten we één cadeautje mee naar school nemen om aan de juffrouw te laten zien. Dat mocht dan geen extravagant cadeau zijn, om de ‘arme’ kindertjes niet jaloers te maken.

Ik denk aan mijn kinderen en hun gezinnetjes. Onze kleinkinderen worden buitenshuis letterlijk gek gemaakt met sinterklazen in veelvoud, met pieten die niet zwart meer mogen zijn. Hun vermeende angst voor die snelle hulpjes van de sint wordt bestreden met de opdracht aan de ouders, hun kroost te verkleden in een pietenpak. Hoe verwarrend moet dat zijn! De scholen maken van het sinterklaas- en kerstfeest een prestatieproject. En daardoor hebben wij als grootouders het nakijken. Want wijselijk doen we niet mee aan deze race. 5 December is dus gereduceerd tot puur en alleen een terugblik. Een terugblik vol weemoed naar een tijd waarin verrassingen nog echt verrassingen waren, en een huiselijk samenzijn nog echt een ontmoeting kon zijn.

Ik bekijk deze oude dierbare foto’s, en ik maak een lekkere kaasfondue voor mij en mijn wederhelft, en dat is het dan.

DE VOGEL AF

2019 12 04

Van mijn kleuterschooltijd heb ik een herinnering van ‘plaatjes uitprikken’. Met een vervaarlijke prikpen (en dat met 4-jarigen!) stak je de contouren uit van een afbeelding die op een vilten kussentje was gelegd. Gaatje na gaatje prikte je over de lijntjes, totdat het getekende voorwerp los liet. 

Verder herinner ik mij een uitdrukking die mijn vader soms bezigde, in het Limburgs dialect. Het werd altijd met een lach gezegd, dus kennelijk ging het dan om iets leuks: ‘Hij heeft de vogel af’.

Gisteravond viel het kwartje.

Als model zetelde heel de avond roerloos een dame in vol ornaat en met een glinsterende diadeem in het grijze kapsel. ‘Bent u een schutterskoningin?’ vroeg ik gekscherend. Want bij optochten van schutterijen lopen altijd mooi-opgedirkte dames mee:’ koninginnen’.

Haar correctie klonk bijna streng: ‘KEIZERÍN’.

Bestaat die ook al? En daar kregen we college, terwijl we naarstig schetsten en kwastten. Het koningsschieten is een traditionele wedstrijd bij schuttersverenigingen. Je bent koning wanneer je het geluk hebt dat je het laatst vastzittende deeltje van een hoog geplaatste afbeelding van een vogel wegschiet. Jouw voorgangers hebben dan al schot voor schot een groot deel van de contouren weggewerkt, en hóp! Daar laat de vogel los en valt naar beneden, na toevallig jouw schot. ‘De vogel af hebben’ is een toevallig succes. Het maakt je tot schutterskoning. Ben je dat drie achtereenvolgende keren geworden dan word je tot keizer benoemd. En je echtgenote, moeder of dochter heet dan ‘keizerin’. Ze mag een gouden kroontje dragen en een mooie jurk.

Onze keizerin verklaarde dat ze van het goud had afgezien, omdat ze grijs haar heeft. Dus zat ze daar in het zilver te glinsteren, lippen gestift en kauwgum in de mond. Na enkele schetsen in mijn cahier maakte ik een geslaagd aquarelportret van haar. Ik had de vogel af.

NIETS TEVEEL

2019 12 03

Na alle muziek die we de afgelopen dagen hebben mogen genieten zijn het nu weer losse tonen, riedeltjes en wat akkoorden die door het huis klinken. Eerst mag de piano op de parterre zingen, dan zal het spinet volgen, en uiteindelijk wordt ook mijn piano op zolder gestemd. Het is onze oude pianostemmer nog altijd niet te veel. Zelfstandig komt hij met zijn busje aangereden, ik maak koffie, en -zoals altijd opgewekt- gaat hij aan de slag. 

Hij heeft er veel werk aan. Urenlang is hij bezig, en na de koffie breng ik hem een kom soep en een kaasboterham. ‘Och meisje, danke!’

Ik hoor weer verhalen over andere piano’s en andere vleugels, alle van mensen die ik ken. En over de opgeheven muziekzaken overal in de regio. De klanten daarvan zijn nu naar hem gekomen, en dat is mooi meegenomen, want door de tegenwoordig moeizame verkoop van akoestische instrumentenkan men bijna geen bestaan meer vinden in dit vak.

Maar onze pianostemmer is dus niets teveel. Hij en zijn zoon rijden af en aan, naar particuliere huizen, naar het regionale conservatorium, maar ook naar kerken, waar ze de orgels in een goede staat houden.  Met dat onderhouden, stemmen en restaureren is kennelijk meer geld te verdienen dan met hun spaarzame verkoop van toetsinstrumenten. 

Maar van mij als klant kan hij onmogelijk rijk worden. Zoals altijd heeft hij ook nu weer een ‘vriendenprijsje’. Tot mijn verrassing vervangt hij eigenhandig het vilt van de twee hamertjes waarover hij het vorige keren al had. Mijn piano hoeft dus niet het huis uit voor een revisie. Wel is de snaar van de G-2 oud en dun aan het worden zegt hij. Daardoor zit er een minuscuul trillinkje in die toon. ‘Maar geen mens die dat hoort’. 

Zodra er van de bovenverdieping stuiterende akkoorden als klaroenstoten opklinken weet ik dat hij naar beneden zal komen.

Onze muziekinstrumenten zijn weer in orde. Dat zal een extra appèl zijn om weer eens echt achter de toetsen te gaan zitten, en mijzelf eraan te herinneren dat ik au fond musicus ben. Nu onze kleinzoon van zes vanuit zijn geheugen de Air van Bach speelt met twee handen, hij de dirigeerstok hanteert, en onze kleindochters al echte zangeressen in de dop zijn, en er eentje viool speelt, moet ik gaan zorgen dat ik ze vóór blijf. 

Net als die pianosnaar zijn ook mijn stembanden nu dun en oud. Zangeres ben ik in feite niet meer. Maar via de piano en het spinet hoop ik toegang te blijven vinden tot de muziek, en dus ook tot mijn kleine nazaten.

HET VOELDE GOED

2019 12 02

Als ik door de kleine hermitageramen naar buiten keek zag ik onze Toyota, onmiskenbaar Nederlands met dat gele nummerbord en het lettertype. Van de omgeving waren alleen wat keien zichtbaar. De ruwheid daarvan verried meteen onze franse omgeving, eveneens onmiskenbaar. Het was of Frankrijk ons omklemde, koesterde, inpalmde, met dit karakteristieke kader. Zoals wijzelf ons op regenachtige dagen verschansten binnenshuis, onzichtbaar voor de omgeving, en gekoesterd door de vloerverwarming onder de rode plavuizen. Nederland en Frankrijk in één. Het voelde goed. Het voelde alsof het altijd zo zou moeten zijn.

UITERSTEN

2019 12 01

Met het instrumentaal concert in de Doelen nog in mijn hoofd zat ik vervolgens naar zang uit mannenkelen te luisteren. In Weert concerteerde het Utrechts Byzantijns koor, afwisselend met de Schola Cantorum van het Ward Instituut te Roermond. Dat laatste koor heeft een geschiedenis van al 55 jaar. De oprichter en eerste dirigent, en diens opvolger heb ik van nabij gekend en meegemaakt. Ik ben er niet weinig trots op dat als derde dirigent mijn eigen broer met veel deskundigheid deze Schola aanvoert.

Twee mannenkoren die elkaar afwisselden, en die elkaars uitersten waren. Dat gaf een boeiend contrast: het gregoriaanse koor gedirigeerd door een man, het Byzantijnse door een tengere maar gedecideerde russische. De zang van de Schola munt uit door lichtheid en beweeglijkheid, en door een etherische sfeer. Hun tegenhanger zocht het in statische, grommende akkoorden, met soms enorme crescendi en een goed beheerst fortissimo. Hier werd gepronkt met viriliteit, tegenover spiritualiteit in de Gregoriaanse zang. De bijbelteksten die de Schola zingt zijn literair, complex, uitvoerig. Het is poëzie, tegenover de korte aanroepingen of leuzes die de mannen uit Utrecht te berde brachten. Hun toon werd door de dirigente aangegeven met een heldere sopraanstem, als een aria-vooraf. Terwijl het Gregoriaans, heel knap, als vanuit het niets begon. De dirigent had niet veel nodig om zijn mannen de begintoon te laten overnemen. Die bleven boeien met hun eenstemmige zang, terwijl de Byzantijnse zang zich bedient van, zij het weinig gevarieerde, meerstemmigheid.

Maar ik constateerde ook enkele overeenkomsten. Beide koren speelden het klaar om a capella, dus zonder een begeleidend instrument, op toon te blijven. Beide koren schuwen ook het incidenteel gebruik van het kopregister niet. En beide zangvormen laten soms lange melismen horen: het blijven doorzingen op een en dezelfde klinker, mooi homogeen gevormd uit goed getrainde mondstanden.

In de goed gevulde Fatimakerk volgde men aandachtig heel dit repertoire, dat niet ging vervelen. Als slot keerde mijn broer zich naar ons allen, en dirigeerde het uit volle borst gezongen ‘Rorate, caeli’. Dat gaf overrompelende herinneringen aan mijn kindertijd, waarin ik dit gezang leerde kennen. Aan mijn moeder, die alle gregoriaanse melodieën steevast wist mee te zingen. En aan deze broer, ooit broertje, die het met grondige studie en vasthoudendheid zover geschopt heeft.