Mijn jongste zus toert momenteel met haar man door zuid-Spanje. In haar fotoverslag zette ze vandaag enkele plaatjes van overdadige brem-en oleanderbloei langs hun route naar Sevilla.
Sevilla!… tweemaal was ik daar, en ik droom ervan dat een derde keer ons nog eens beschoren mag zijn. Zeker na het knisperende concert van Philzuid zijn nu mijn fantasieën ver van hier, in de warmte, bij gitaar- en cigale-klanken. Olé…
Vandaag probeer ik die mediterrane sferen in ons eigen huisje te creëren, met een (Griekse) maaltijd voor onze Vlaamse aquarelvrienden. Wie weet barst er straks eentje los in een heftige Flamencodans, of dansen we gezamenlijk de Sirtaki, de handen om elkaars schouders.
Mijn culinaire voorbereidingen echter verstoren intussen mijn aandacht op het nestkastje. Er wordt nog gevlogen. Er wordt nog gepiept. Misschien dat het straks gebeurt, tijdens onze maaltijd. Vanaf onze tafel kunnen we ze zien uitvliegen. Met de smaak van tomaten, Feta en oregano op mijn tong vlieg ik dan in gedachten met de vogeltjes mee, en verder. Om tenslotte in Sevilla of in Athene neer te strijken.
Nu regent het (want het is dinsdag vandaag). Maar tot dit moment zat ik op wacht bij het nestkastje. Daar vliegen twee kuifmeesjes sinds ruim een week af en aan, al worden de intervallen tussen hun voederbeurten groter. Ze hebben allebei een andere route. De een arriveert en vertrekt opzij van het huis, de ander doet dat in tegenovergestelde richting. Zodra ze het kastje naderen zwelt het gekrakeel daarbinnen aan. Net als een jaar geleden groeien er meerdere jongen. Hun minuscuul piepen veranderde in een week tijd in het bijna volwassen schetteren zoals hun ouders dat doen, en dat wijst erop dat ze elk moment kunnen uitvliegen. Vorig jaar waren we daar getuige van. Wat een feest, om een-twee-drie… zes van die vogeltjes te begroeten. Daarna werd het stil. En doods.
Nu het regent zullen we dat grote moment wel mislopen. De stilte zal dan veelbetekenend zijn. En om het geboortefeest achteraf nog kracht bij te zetten zal ik dan de franse bel laten galmen, zonder dat de beestjes daarvan zullen schrikken.
Want zij zitten dan elders hun eigen wormpjes te pikken, en pa en ma zullen verloren rondvliegen en zich nutteloos voelen.
In het Muziekcentrum bleken onze kleinkinderen enkele rijen beneden ons te zitten. Op onze plaatsen zouden ze een beter uitzicht op het orkest en hun moeder hebben, en meteen stond een echtpaar naast ons hun plaatsen af, zodat we met ons 4-en bij elkaar konden zitten. Dat was aardig van ze. En dat tegenover de korzeligheid van de vrouw die daarom op de hoek van onze rij een paar maal moest opstaan om de kinderen en dat echtpaar te laten passeren. Voor staande ovaties staan we allen acuut en zonder probleem op. Dat kost niemand moeite, ook deze vrouw niet. Maar nu bleef ze woedend tot het eind, toen ik nog eens mijn excuses voor de overlast wilde maken. ‘Ik wil NOOIT meer naast u zitten’ blafte ze. Je hebt aardige mensen en intolerante, helaas. In een zelfde situatie kunnen ze heel verschillend reageren.
Violist, presentator en perfecte concertinleider Tijmen Wehlburg heette ons allen welkom. Hij adviseerde het publiek om na het laatste stuk voor de pauze flink te applaudisseren. Dat zou ons een spectaculaire toegift opleveren. Ik had al een vermoeden wat dat zou worden, gezien de mediterrane sfeer van het concertprogramma.
Meteen bij de start van deze middag, bij het bekende ‘El Sombrero de Tres Picos’ van Manuel de Falla waren we in zuidelijke sferen. Door een warme zon waren we naar het Muziekgebouw gelopen, en deze muziek sloot daar ideaal bij aan.
De ‘driekantige steek’ -een hoed met typische vorm- schijnt populair geweest te zijn in de 18-de eeuw. Of dat speciaal in Spanje zo was weet ik niet. Maar Spaans is deze muziek wél. Je hoort er duidelijk de diverse dansritmes in, vooral de Flamenco. Af en toe zwol het volume van het orkest aan met een kracht die onze kleindochter de handen tegen de oren deed leggen. Misschien voelen kinderen de emotionele ontwikkelingen in een muziekstuk nog niet aan. En bij Philzuid is een forte doorgaans van Bourgondisch kaliber, en dat charmeert me wel.
Het tweede werk (waarvoor we krachtig zouden applaudisseren) was de Nederlandse première van ‘Concierto Al-Andalus, gecomponeerd door J.M.Canizares (1966), de gitarist die op het podium plaats nam, samen met een dame met een rode roos in het haar, en nog een mannelijke collega. Samen verzorgden die twee het klap-werk. Klappen (‘Palmas’) kun je in de flamencomuziek op diverse wijzen: dof, of fel. Je gebruikt daarbij ofwel de handpalmen, of vooral je vingers..
De gitaar zong dankzij een kleine microfoon prachtig boven het orkest uit. De betreffende compositie was ondanks het eigentijdse jaartal volkomen traditioneel-Spaans, met hier en daar een lekker dissonantje erin. ’Spaans’ was dit stuk in de zin van vurig, hartstochtelijk. Zelfs rustige momenten zinderden hier desondanks, vol verlangen. De twee klappers maakten er een opzwepend gebeuren van. De man stampte erbij met zijn benen, en soms rukte hij zodanig met hoofd of een schouder dat ik verwachtte dat hij elk moment in een dans zou losbarsten. En ja, tijdens ons daverend applaus startte hij zijn toegift. Hij bracht een tapdans die zijn weerga niet kende. Zijn voeten roffelden, zijn handen klapten, ook op zijn eigen lijf. Dat, gecombineerd met het knippen van de vingers, gaf een diversiteit aan klanken en ritmes, waarbij de sprongen, draaiïngen en standen van zijn grote lijf ons alles toonden wat viriel, wat MAN is. In Arles noch in Andalusië heb ik deze kwaliteit van Flamenco ooit gezien.
We moesten er in de pauze letterlijk van bijkomen. Daarna, bij ‘Ritmos’ van Joaquin Turina (1927) kon ik mijn ogen sluiten, en me laten meedrijven op de nu kalmere sfeer.
Het publiek had zich kennelijk vooral verheugd op het sluitstuk van deze middag. Ik hoorde het woord ‘Boléro’ in de pauze al hier en daar voorbijkomen, en nu, in de zaal, was de afwachtende houding alom bijna voelbaar.
De Boléro van Maurice Ravel (1928) is voor een orkest een oefening in subtiliteit. Gedurende de twintig minuten is hier geen sprake van een uitbarsting. Die wordt namelijk uitgesteld tot helemaal op het einde. In opperste concentratie gaat het orkest gelijk-op in een langzaam crescendo. Het is een trage, gespannen dans in driekwartsmaat. Het eindeloos repeterende ritme is obsederend. De zwoele melodie wordt door beurtelings elke orkestgroep een keer gespeeld, waarbij die wordt geassisteerd door nog andere instrumenten. Dat geeft een boeiende mixtuur. De Boléro, hij blijft ‘het’ onverminderd doen op de podia. Na de lange climax van vierduizend trommelslagen krijgt het uiteindelijke Forte werkelijke betekenis.
Het leek me zwaar voor Philzuid, om dit werk aan het einde van hun programma te moeten spelen op deze warme middag. Maar de musici zaten er bewonderenswaardig kalm bij, en tot slot gaven ze zelfs nog een toegift, met een ‘intermezzo’ waarvan ik de componistennaam niet verstaan heb.
Het was in alle opzichten een zondagmiddag met zuidelijk elan. Aan de klap-dame met roos ben ik de naam van de flamencodanser gaan vragen Zijn naam is Ãngel Muñoz.
Een geknutseld boeket van onze kleindochter voor haar moeder. Er ligt een ‘moederrapport’ bij: een beoordeling van hoe haar moeder dit jaar gefunctioneerd heeft, en de uitslag daarvan is gunstig. ‘Ze heeft het best wel goed gedaan’.
Vroeger, in ‘mijn tijd’, waren het de volwassenen die beoordeelden hoe de kinderen ‘het deden’. Inmiddels is dat kennelijk andersom. Wat de criteria voor een gunstige beoordeling zijn weet ik niet. Wat mij betreft zou Moederdag gewoon als guirlande voor elke moeder mogen dienen. ‘Ik vind je lief, ik vind jou geweldig’. Meer niet. Hoe men dat invult is persoonlijk.
Zeker nu, in de tegenwoordige tijd, lijkt het me geen sinecure om aan het hoofd van een gezin te staan. Anders dan voorheen heeft elke moeder naast haar man en kinderen ook nog een baan buitenshuis. Realiseer daarbij maar eens evengoed een huiselijke sfeer van gezelligheid en geborgenheid.
Maar het zwaarst zou het mij vallen om bij je kroost alles wat een schermpje heeft in balans te houden. Hoe regelen tegenwoordige ouders dat? Terwijl wij alleen maar oppasten dat onze kinderen naar links en rechts en weer naar links keken voor het oversteken, moet je nu in de gaten houden welke wereld er zonder over te steken hun wereld binnenkomt. Onbekende, digitale, ervaringen zullen hun karakter beïnvloeden. Er zullen onverklaarbare emoties zijn. Hun aandacht verlegt zich naar details die wij niet meer kunnen volgen.
Dus is dit knutselboeket voor mijn schoondochter zeer terecht. Zij, en ook de andere moeder van onze kleinkinderen, ze doen het geweldig. Ik heb grote bewondering voor hen allebei.
En kleindochter zelf krijgt eveneens een pluim van mij. Want haar boeket is met toewijding en liefde gemaakt. Digitaal -jazeker!- geniet ik ervan mee. Roosmarijn, je hebt het tot nu toe best wel goed gedaan!
Dat dit blog tegen zomertijd een gatenkaas wordt moeten we accepteren. Zomaar opeens had ik bijna al onze nazaten in huis. Het gezin van de cellozoon trok enkele dagen bij ons in vanwege de concerten van schoondochter in onze provincie en in Duitsland. Alles wervelt dan gezellig door elkaar. Cellomuziek klinkt vertrouwd en dierbaar door het huis. De jeugd wordt nog steeds aangetrokken door ‘het speeltuintje’, en natuurlijk won oudste kleinzoon van ons allemaal met het barricadespel. Er werden groene wandelingen gemaakt, we picknickten in de buitenlucht, waarbij nachtegalen ons muzikaal verwenden. Er zat, überhaupt, muziek in ons samenzijn, en het schrijven werd daar plezierig door verdrongen. Het opeens zomaar kunnen samenzitten op bepaalde momenten is dan een onwennige verrassing, waar ik alles uit wil halen.
Zo gaat dat nog even door. Morgen horen we schoondochter als lid van Philzuid in een zuidelijk concertprogramma. De dagen daaropvolgend zullen zich aaneenrijgen met nog weer gasten aan tafel, etentjes-uit, muziek en film. Tot de dag daar is dat we wederom met ons elftal enkele dagen bijeen zullen zijn, om dan echt, en nog eens volop, te vieren dat ik zo oud ben geworden als ik geworden ben.
Een blog is daarbij misschien soms een sta-in-de-weg. Hoe meer men meemaakt, hoe minder gelegenheid er is om daarover te schrijven. Dat schrijven kan ik moeilijk missen, maar levende mensen gaan mij nog altijd boven het papier. Dat is dan bij deze verklaard. En ach: gatenkaas kan ontzettend lekker zijn!
Nee, niet de Negende van Beethoven liet presentator Sander Zwiep horen, toen ik gisteren in de auto stapte. Hij had iets veel aparters voor de luisteraars van radio 4 in petto… Jazeker: MOZART.
Daar klonk voor de zoveel duizendste keer de Jupitersymfonie (nr 41) in de auto, meteen toen ik instapte voor wat boodschappen. Ik kijk er niet meer van op.
Toch was het gisteren niet Mozart, die actueel was. Alles gonsde immers van ‘het Eurovisie Songfestival’. Het festival dat ik het liefst had willen negeren. Maar als voormalig concertzangeres voel ik mij verplicht om er in elk geval een flard van gezien/gehoord te hebben.
Dus was om 21 uur Malmö op het scherm. Meteen werd de sfeer gezet, nog zonder commentaar: Lachende gezichten, Lichtflitsen, joelende mensen. Een niet nader genoemde dame/zangeres draafde op, in minder dan schaarse kleding en op extravagant hoge hakken. Vuurwerk om haar heen, gewapper met haren. Ging het hier vanavond om KIJKEN of LUISTEREN, vroeg ik me af. Mitrailleurklanken. Wat betekent het woord ‘muziek’ nog op zo’n festival? Omdat ik wilde weten waar het hier feitelijk om ging -muziek- sloot ik mijn ogen, om niet afgeleid te worden. Wat er overbleef was NIETS. Oké, dan zou ik mezelf tot een half uur geduld verplichten. Daarna zou ik in overweging nemen wat ik gezien, en vooral: gehoord had.
De presentatrice sprak meteen al in het begin van ‘een spectaculaire productie’. Zij en haar collega gingen gekleed in rose en oranje, het deed me pijn aan mijn aquarellistenogen.
Nu pas scheen het te beginnen. ‘Are you ready?’’ Een woest gebrul uit duizend kelen was het antwoord.
Vier landen lang heb ik het volgehouden. Cyprus presenteerde zichzelf ook alweer met die wapperende haren. Springende kerels omringden een dame in witte wijde broek met een bh erboven. Weer sloot ik mijn ogen. Het betrof immers een SONGfestival. Dus wat bakte die zangeres ervan? Wat ik hoorde was kabaal, wat gemekker, gejoel, en het meppen van eeuwig slagwerk. Wat een succes!
Ene Sylvester Belt vertegenwoordigde vervolgens Litouwen. Van zijn muziek herinner ik me niets, wel de ondefiniëerbare rode vlammen en vlekken op het scherm.
Gelukkig, de tijd schoot op. Servië bracht heel even rust, met stille zang, waarin de trendy ‘kraakjes’ onvermijdelijk waren. Kraken en zuchten, met op het podium licht-explosies en zoeklichten alsof er iemand aan het zwerk moest worden uitgeschakeld. Het betrof hier een ‘gothic’ zangeres. Helemaal in het zwart bracht ze haar sinistere, zwaarmoedige klanken. Het publiek ging er weer helemaal van uit zijn dak.
Ierland hecht kennelijk voor het slagen van een deelnemer belang aan het ‘queer’-zijn. Sinds wanneer is seksuele geaardheid bepalend voor vocale kwaliteiten? Wat ik hoorde was wat geschreeuw, afgewisseld met pover gekreun, en bij deze hield ik het voor gezien. Ik vind Ierland heel wat leuker met zijn Guinness.
Ik had mijn best gedaan. Het Songfestival 2024 heeft het verder zonder mij moeten doen.
Wat ik bij zo’n evenement het meest onheilspellend vind is het gejoel op commando. Kritiekloos. Bijval om niks. Bovendien: al die songs hadden ook een tekst. Gaat die ergens over? Waarover dan?
Al met al, vond ik achteraf, was die Jupitersymfonie van Mozart zo gek nog niet.
Vandaag, 7 mei, is het 200 jaar geleden dat de toen dove Ludwig van Beethoven een daverend applaus kreeg voor de eerste uitvoering van zijn 9-de Symfonie. Een beroemd onderdeel daarvan is de hymne ‘Ode an die Freude’. Daarin wordt uit volle borst gezongen: ‘Alle Menschen werden Brüder’. De val van de Berlijnse muur werd met deze muziek begeleid., en de betreffende hymne is tot het Europese volkslied geworden. Met ‘Ode an die Freude’ creëerde Beethoven een ‘anti-oorlogspamflet’, dat een hoogtepunt in de klassieke muziek is geworden. Voor het eerst werden in dit werk zangers in een symfonie geïntroduceerd.
Beethoven, en de tekstschrijver Friedrich Schiller geloofden in deze tekst van ‘Broederschap’. Het was een mooi ideaal.
Maar vandaag, op de verjaardag van die beroemde melodie, staat in Malmö het Songfestival onder hoogspanning, door de angst voor escalaties. Men verwacht daar grootscheepse demonstraties tegen de deelname van Israël. Tweehonderd jaar na de eerste klanken van Beethovens’ hoopvolle muziek, moet het zang-evenement in Malmö beveiligd worden. Alle Mensen kunnen daar ternauwernood Brüder blijven, met de noodzakelijke hulp van scherpschutters op de daken, patrouillerende agenten, en politiebusjes in de straten. Wapens worden in de aanslag gehouden, er is een vliegverbod rondom de evenementenhal, en drones worden op een afstand gehouden. Politiek en angst zijn de muziek binnengedrongen. En dat in vredestijd. Alle Mensen werden Brüder, maar Israël mag daar niet bij horen. In plaats van vreugde om deze muziekwedstrijd houdt men de adem in, en worden talloze regels aangescherpt.
Al die spanning zal voor de TV-kijkers verdoezeld worden, en zo zal het geheel toch lijken op een vredig en vreugdevol festijn.
Maar misschien moeten we ons niet willen laten bedriegen, en het Songfestival laten voor wat het is. In plaats daarvan gaan we massaal naar Mechelen (België), en daar zingen we hoopvol Beethovens’ hymne mee, met de 2800 Mechelaars.
In datzelfde Mechelen liggen namelijk de roots van de familie Beethoven. Ludwigs grootvader groeide daar op. Aldaar voegen we ons dan samen met al die zingende mensen in deze ‘Call for Peace’, en daar hebben we geen bewaking bij nodig.
Mechelen en Malmö. Daar zit muziek in. Ik hoop van harte dat het de muziek zal zijn die er zal zegevieren. Immers: ‘Wo man singt, da lass dich ruhig nieder, böse Menschen haben keine Lieder. ‘
In de lange karavaan van gasten zit nu even een pauze, en ik maak van de gelegenheid gebruik om mijzelf tot gast in mijn eigen huis te maken. We zakten onderuit, vol goede herinneringen, en dompelden ons onder in Podium Klassiek.
De gasten zijn vertrokken. Maar ze lieten een halve Twin-tower aan boeken achter op mijn nachtkastje. Samen met ook nog een boekenbon ben ik voorlopig literair verzadigd. Een maand zomervakantie zal niet genoeg zijn om ze allemaal te lezen.
Daarbij is er één probleem: op de boekenplanken in ons huisje kan er geen boek meer bij. Ik zal moeten gaan ziften. Om de waardevolle boeken van deze toren te behouden zullen andere weg moeten.
Kun je een gelezen boek aan anderen cadeau doen? Wij hebben een vriend die dat steevast doet, en we hebben daar geen enkel probleem mee. Soms doet hij voor een paar centen een leuke ontdekking bij de Kringloopwinkel, en dat vertelt hij er doodleuk bij. Het is vleiend dat hij in zo’n winkel op dat moment aan ons dacht. We mogen zo’n boek houden of verder doorgeven.
Is het een belediging voor de gever als je een gekregen boek na het lezen eventueel doorgeeft aan een volgende eigenaar? Dat boek wordt zo immers allerminst ‘afgedankt’ als een waardeloos object, maar het krijgt door dat herhaaldelijk verhuizen steeds weer een nieuw leven.
Ik vind die verhuizing juist typisch bij boeken horen. Ze krijgen door de blijdschap van elke nieuwe ontvanger meervoudige waarde. Zo gaan ze niet ‘dood’. Ze verstoffen niet decennia-lang op een te krappe boekenplank, en ze geven gespreksstof.
Soms echter hoort een boek bij me te blijven. Het is zoals met frequent gedragen kleding, waar men geen afstand van kan doen. Het wordt een soort tweede huid. Ook boeken hebben die eigenschap. Alleen al je blik laten glijden over bepaalde titels geeft dan een warm gevoel. De oorzaak van die dierbaarheid is niet eens altijd te doorgronden.
Voorlopig hoef ik nog geen keuze te maken. Uitnodigend torent dit literaire flatgebouw naast mijn slaapplek. Elke étage ervan bergt de herinnering aan de lieve gever in zich. Ik hoop dat hij mijn dromen zoet zal maken.
We mogen weer blij zijn. Gisteren verliep de herdenkingsplechtigheid zonder noemenswaardige verstoringen. De twee minuten stilte waren indrukwekkend van ernst. Onze vlag werd na zonsondergang druipend van het vocht binnengehaald. Maar vandaag mag hij in top, vredig wiegend en opdrogend in een aarzelende zon.
We mogen weer blij zijn. Vandaag speelt Limburg een hoofdrol in de festiviteiten, te weten mijn eigen geboortestad. Daar vindt de 5-mei-lezing plaats, en het Bevrijdingsvuur wordt er ontstoken door demissionair premier Mark Rutte.
Dat vind ik een van de mooiste symbolen van Bevrijdingsdag: die estafette waarmee het vuur door heel het land wordt gebracht. Het ene vuur steekt het andere aan. Zoals ook onze onderlinge mentaliteit effect heeft op de omgeving. Iets dergelijks zei Lilian Gonçalves in haar 5-mei lezing. Vrede, een gelijkwaardige samenleving, begint heel klein bij onszelf. Goed met elkaar samenleven, de on-vrijheid niet de kans geven om zich te hergroeperen. Ook ik denk dat we al heel wat bereiken wanneer we het mopperen en schelden wat meer voor ons houden. Als we niet zozeer ontevredenheid uitstralen, maar juist benadrukken wat er nog wél waardevol is in ons leven. Die mentaliteit zal dan heel zeker haar heilzame werk doen, en zich verspreiden, tot welzijn van ons allemaal. Vanuit ontevredenheid immers worden nooit de juiste beslissingen genomen of keuzes gedaan.
We mogen nog blij zijn. Het fluitenkruid staat hier nog hoog in de bermen. Het mag zijn zaadjes verspreiden zodat we ook volgend jaar weer kunnen genieten van die prachtige aanblik. Het is puur een kwestie van oog-hebben voor wat mooi is, en dat handhaven. Dan kan het welig tieren en ons gelukkig maken.
Terwijl in Roermond de festiviteiten verder gaan zal ik weer gasten ontvangen. Ik mag blij zijn, dat zij en alle vorigen maar liefst twee weken lang mijn verjaardag lieten voortduren. Ook daarvoor blijft de vlag nog even hangen. Vrijheid-Blijheid.
Aan ChatGPT vroeg ik zomaar eens om een tekst te schrijven. Die moest op 4 mei slaan en in de stijl van dichteres Ida Gerhardt (1905-1997) geschreven zijn. Zou ChatGPT weten wie zij was?
Dit werd het resultaat:
‘ Op de vierde dag van de bloesemmaand, wanneer de zachte lentebries de geuren van ontluikend leven draagt, rust de wereld in een verstilde sereniteit. De kalme adem van de ochtenstond omarmt het ontwakende landschap, terwijl de dauwdruppels als parels glinsteren op het prille groen. In deze verstilde momenten ontwaakt de ziel tot een diep besef van vergankelijkheid en eeuwigheid, geweven in het weefsel van tijdloze schoonheid’
Nou, vooruit dan, nog eentje. Maar nu in de stijl van F.Bordewijk (1884-1965). Dat moet een bijna tegenovergestelde stijl worden:
‘Op de vierde mei hulde de natie in stilte de gevallenen. Het kille avondlicht omhulde de monumenten, terwijl gedachten verloren raakten in de diepten van herinnering. Geen woorden, slechts de echo van geschiedenis die fluisterend haar verhaal vertelt’.
Ik vermoed dat het werkwoord ‘hulde’ eigenlijk ‘huldigde’ moet zijn. En qua stijl zie ik nauwelijks verschil met de tekst in Ida Gerhardt-stijl. Ze is allerminst ‘expressionistisch’ of ‘surrealistisch.
ChatGPT, je bent gezakt voor je examen. Maar wel heb ik even stilgestaan bij de dag van vandaag, al was het niet in mijn eigen taal.
De Hermitage 