Mijn vriendin en ik zijn allebei aan hetzelfde oor doof. Dat geeft een moeilijkheid bij de conversatie tijdens het wandelen. Vanaf mijn vroegste jeugd ben ik gewend om aan de rechterkant van de ander te lopen. Zelfs kleindochter van vijf vertelt triomfantelijk dat zij weet dat haar plaats naast oma ‘aan de kant van haar horloge’ is.
Voor deze vriendin maak ik graag een uitzondering. Maar van de conversatie met haar wil ik desondanks geen syllabe missen. Als geen ander weet zij te luisteren, na te denken, en dan met een conclusie te komen waaraan ik veel waarde hecht.
Waar gaan onze gesprekken over? Over dingen die we gelezen of beluisterd hebben. Over wederzijdse vrienden, die een voorbeeld waren voor wat we elkaar duidelijk willen maken. Over muziek, natuurlijk.
En nooit veroordeelt zij. Van alles probeert ze allereerst de verbanden te zien, die haar mild en begrijpend maken. ‘Alles komt altijd ergens van af’, vindt ze. Ik spits mijn goede oor aan de verkeerde kant, kijk haar aan om te kunnen liplezen. We laten onze schaduw achter ons, en we genieten. Ik kan mijn weelde niet op…
Maar, een uur wandelen is voor haar slechts een ommetje. Als we weer thuis zijn zie ik haar gezicht, enthousiast, gretig, onverzadigbaar. Ze zegt: ‘Ik denk dat ik eens een stukje ga lopen’
Tegenover de ‘ontberingen’ van het boshuisje van vorige week omarmt nu dit warme, zeer ruime huis ons, en dat voor minder geld…. Het interieur is sfeervol, het is dan ook niet een huis dat gebouwd is ‘voor de verhuur’, je mag je er in voelen als een logé. En doordat het niet de eerste keer is dat we hier verblijven voelt alles aangenaam vertrouwd.
De concurrentie met dat boshuisje is echter niet eerlijk, door de veranderde omstandigheden: vorige week was het koud en onaangenaam weer, en nu trekt de zon ons naar buiten, en mogen we ons weer enigszins in de zomer terug wanen. Ook hier is de natuur weergaloos mooi. Er is stilte, en uitwaaierende paden nodigen uit om belopen te worden, langs bos en beemd, met in de weilanden vredige koeien die door ons worden toegesproken.
Het is heerlijk, om met zoveel gerieflijke ruimte om ons heen samen met onze twee vrienden te zijn. Ook met hen is het heel vertrouwd en gemakkelijk, (want al lang niet meer de eerste keer). Ieder doet wat-ie wil, er zijn gezellige momenten, en huishoudelijke taken worden geruisloos en snel opgepakt. De interesses liggen parallel, en alles is bespreekbaar.
Niet alleen het huis dus doet ons goed, ook deze twee mensen, die ons al bijna veertig jaren dierbaar zijn. Dit worden ideale dagen.
Van het ene paradijs belandden we in het andere: vanuit de natuur in de weelde van de kleinkinderen. De ‘nieuwe leuke gebeurtenissen’ waamee ik de vorige keer eindigde volgen elkaar zó veelvuldig op dat ze onderhand onoverzichtelijk worden.
Eerst namen we als opa en oma deel aan een spetterend feest op het schoolplein van de oudste twee. In een wirwar van belangstellenden zagen we de massale dansvoorstelling van de schooljeugd. We stonden een uur in de rij voor een bakje frietjes-voor-het-goede-doel, en we hevelden twee oertevreden kinderen over aan de oppas toen we de rit terug naar huis ondernamen.
Daar troffen we de jongste zoon met twee van zijn kinderen. Ze kwamen eindelijk logeren, want daags erna vond het jaarlijkse samenzijn plaats van heel mijn familie in alle generaties.
Daar stonden we weer, aan het graf van mijn ouders die er niet meer zijn. Maar de link naar het Heden is er nog, want mijn kleinkinderen herinneren zich hun overgrootmoeder nog.
Daarna volgde het festijn van samen praten, eten en drinken, wederom massaal, met meer dan 50 broers, zussen en hun nazaten. We leerden er nieuwe partners kennen, met wie de familie nog weer groter wordt dan ze al was. Het was ook deze keer weer ondoenlijk om iedereen individueel te ontmoeten. Maar toch zijn we voldaan, en we vragen ons op onze leeftijd af wie er over een jaar nog wel en niet meer zullen deelnemen aan deze bijzondere familietraditie.
En verder gaat het. We belanden van het een in het ander. Het macbook gaat mee maar de tijd ontbreekt soms om het open te doen. Tijd. Kostbare tijd. Dierbaar om ten volle te beleven. Schrijven raakt dan soms even in de verdrukking.
Met wat zon ziet alles er weer hoopgevender uit. We durven een wandeling over de natte bospaden aan, en we zien, tot zelfs in ‘onze’ eigen tuin, de eerste cantharellen. Fel-oranje contrasteren ze met hun groene omgeving, en ik moet me beheersen om er niet enkele te plukken en ze te bakken.
Een roodborstje zingt zijn huiverende liedje, dat al tamelijk winters klinkt, en we horen daar tegenin de trieste roep van een verdwaald uiltje. Ook de eekhoorn hebben we al gespot, al was het op gepaste afstand.
Met genoegen kijk ik omhoog, vanuit het raam van het boshuisje. Veel bomen buigen zich vaderlijk over ons heen, en ze vangen het bescheiden zonlicht.
Bomen! Hier zijn ze te kust en te keur, in alle soorten en maten, en daar denk ik over na. Worden hier de bomen nooit ziek? Hoe is het mogelijk dat deze reuzen hier mogen blijven staan, scheef, schijnbaar omvallend boven kwetsbare bewoningen met auto’s daarnaast! Waarom is men elders in ons land zo behoedzaam met het handhaven van begroeïng. In het Leudal immers wordt steeds driftig gekapt en gezaagd, en altijd is daar zogenaamd een reden voor.
Ik denk na. Mijn blik glijdt langs de zonbeschenen stammen, en opeens weet ik het antwoord.
Deze bomen, hier, brengen veel geld op. Campinggasten immers, wandelaars en fietsers, zoeken deze oorden op vanwege hun rust en hun schoonheid. Zonder deze bomen ook geen inkomsten.
Terwijl de bomen in mijn eigen dorp vooral geld kósten, door de noodzaak van onderhoud. Dus worden die bomen ‘ziek’ verklaard. Ze mankeren van alles, ‘ze zijn erg ‘misselijk’’, schamperde mijn moeder altijd. Van genezing is geen sprake. En ‘ze vormen een gevaar voor het verkeer en de huizen rondom’. Zegt men. Weg ermee. Aanzicht ‘gazon’, moet het zijn, kaal en strak.
Waar dan dat roodborstje moet blijven, de uilen, en -laat staan- eekhoorntjes, dat is de zorg van de gemeente Leudal niet.
Nog even hier genieten dus, als Adam en Eva in het paradijs. Die hadden nog geen kettingzagen, en ziektes bestonden toen nog niet. Daarna laten we ons met genoegen uit dit paradijs verjagen, bereid tot nieuwe leuke belevenissen.
Van literatuur verplaatste zich onze aandacht voor een middag naar de schilderkunst. In Spakenburg namelijk is momenteel een expositie te zien van wijlen Klaas Zwaan, autodidact kunstschilder van botters, kotters, intieme steegjes, kerken, boerderijen, stillevens. In feite, door de loop van de historie, schilderde hij een verdwenen dorp. Al is Spakenburg nog altijd beeldschoon, als een openluchtmuseum.
Honderd jaar geleden werd Klaas Zwaan geboren, en mede door de inzet van zijn zoon, onze zwager die professioneel kunstschilder en docent is, is hij nu in heel het plaatsje bekend en herdacht. Een plaquette siert een gevel vlak bij zijn geboortehuis, en in museum Spakenburg hangen maar liefst 54 van zijn schilderijen, in olieverf en aquarel, terwijl in een vitrine een schetsboekje en zijn palet liggen uitgestald.
Opeens was Klaas Zwaan voor ons heel erg ‘dood’. Met deze expositie werd namelijk zijn historiciteit benadrukt. En dat terwijl ik me hem nog levendig herinner.
Een aardige Indonesiër bood aan om ons twee te fotograferen bij het aankondigingsbord. In ons gesprek dat daarna volgde vertelde de man dat hij in Nederland op bezoek is bij zijn schoonmoeder, schilderes en docente. We wisselden allerlei weetjes uit, en ik gaf hem de link naar de site van onze Rembrandtzoon.
‘Thuis’ in ons boshuisje zocht ik zelf de vlogs van onze zoon nog eens op, en ik kwam terecht bij een glorieuze video over het maakproces van een immense aquarel vanaf een hoog dak in Den Haag.
Als de wifi nu even gehoorzaam wil zijn zal het mij lukken om die link bij deze tekst te voegen. Dan zal er dubbel-op van schilderkunst te genieten zijn vandaag!
Let wel: dit is een SCHRIJVERShuisje. Als zodanig wordt het verhuurd. En schrijven is immers afzien, wordt er altijd beweerd. Was het Dostojevski, die zijn vak uitoefende onder een raampje op een armetierige koude zolder?
Romantische onzin vind ik dat. Schrijven is heerlijk. En de rust die ons daartoe hier in het bos gegeven wordt, is ongekend.
Helaas echter: terwijl het weer iets minder hardvochtig lijkt te worden ‘wil’ alsmaar de wifi niet. Schrijven is mogelijk, publiceren is een probleem.
Wat dit huisje tot ‘schrijvers’huisje maakt, zie ik niet direct. Misschien is het puur de doelstelling van de verhuurster, die schrijf-grage personen hier de mogelijkheid tot inspiratie wil bieden. Ik geef daar graag gehoor aan, en ik schrijf.
Maar onwillekeurig dringt zich heimwee op naar onze oude vertrouwde hermitage in Bourgondië. Dát stulpje maakten wijzelf, door onze aanwezigheid en bezigheden daar, tot een waarachtig schrijfhuisje. Corona stak een stokje voor de regelmaat van ons verblijf, en vervolgens waren mijn rugzenuw en de galblaas van mijn lief spelbrekers. We moeten de weg weer terug gaan vinden daarheen. Want ‘afzien’ is het daar geenszins, dankzij de solide stenen muren en de vloerverwarming. Ook de wifi was ons daar uiteindelijk gewillig.
Vooralsnog proberen we ons hier een beetje hermitage-achtig te voelen. De kop is eraf. We beginnen al te wennen!
Daar zitten we dan, in ons piere-eentje in de stromende regen in een benard houten optrekje. We hadden hier leuke plannen met een zwager en zijn vrouw, maar beiden liggen nu met corona in bed.
Om ons heen is het o zo mooi. Maar alles druipt van de regen (het is weer dinsdag) , terwijl ook de wind haar steentje zal gaan bijdragen, volgens de voorspellingen. Dat nodigt niet uit om bijvoorbeeld gebruik te maken van de zithoekjes op het terras van dit boshuisje, laat staan om een wandeling te maken.
We hebben na aankomst het camping-eethuis opgezocht om een pizza te verorberen. Daar brandde de houtkachel -eerste verwarming van dit seizoen- , en we kregen rode wijn. Toen was het leven weer voor een moment goed. Maar hier ‘thuis’ is de ruimte koud en benard, en de wifi moeizaam, uiterst gebrekkig.
Mijn analoge radiootje heb ik meegenomen, als sluiproute voor Mozart, wie weet. Hij ‘mocht’ vandaag in alle vroegte alweer, met een derde deeltje van een pianoconcert. ’Tempo di menuetto’ . Wat later volgde, eerst, een deel IV en vervolgens deel III uit zijn Serenade voor blazers. En wie weet wat er vandaag nog allemaal van hem door dat radiootje geperst gaat worden. Als het maar DEELTJES zijn! In stukken gehakt wordt hij. We mogen niet in zijn sfeer komen maar worden afgeleid met tussendoor-riedels die vooral niet te serieus moeten zijn. Misschien is dat altruïsme van radio 4? Men heeft daar compassie met ons kleine druipnatte en koude vakantieverblijf hier. Dus hou de moed erin. En dat is dan toch weer aardig van ze.
Het mag niet, heb ik hem gezegd: deze titel voor zijn expositie is gestolen. Onze portretgroep heet immers zo. Al jaren.
Maar onze portretgroep kan van deze expositie intussen wel veel leren!
Mijn Vlaamse portretvriend Tejo exposeerde zelfportretten, samen met collega’s. Hij ontving ons in kledij waar je op slag goede zin van kreeg. Overhemd en colbertje waren gebloemd in alle kleuren van de regenboog. Een close up daarvan leverde een abstract schilderij op.
We zagen portretten in vele varianten. Maar voordat het zover was moesten we genieten van ‘zoete zondag-onderdelen’, te weten gebakjes, plakken cake, en ander zoet spul, bij zelf in te schenken koffie of thee. ‘Zoete zondag’ is een uitvinding van de gastvrouw van de expositielocatie. Zij bakt de cakes zelf en zegt dat dit beter is dan een openingswoordje.
We genoten instemmend mee van al die lekkernijen, nog voordat we ons langs de wanden begaven. Niet alleen aan de wanden, ook midden in de expositieruimte viel kunst te bewonderen. Daar waren ruimtelijk weergegeven koppen geëxposeerd van aardewerk, velours, en keramiek.
Maar ik was vooral voor de geschilderde portretten gekomen. Onze vriend was pontificaal vertegenwoordigd met zijn ingenieuze aquarel-zelfportretten op groot formaat. Hij mocht zich verheugen over grote belangstelling. Je kon daar over de koppen lopen. We vergaapten ons aan de immense acrylportretten, ingenieuze potloodportretten, portretten vervaardigd van geprint papier-maché, en beschilderde schelpen in een glazen potje.
Al deze koppen brachten mij voor enkele momenten weer samen met mijn Vlaamse schildervrienden, van wie er enkelen intussen schokkende dingen hebben meegemaakt. Onze leeftijd brengt dat nu eenmaal met zich mee. En verbluffend vind ik het dan hoe ieder van hen toch weer de zin van het leven her-ontdekt, en weet te genieten van wat er altijd nog overblijft.
Op de terugrit luisterden we naar ‘Discotabel’ op radio 4, waar Verklärte Nacht van Schönberg uitvoerig werd behandeld. Dit symfonisch gedicht is door Schönberg geschreven voor strijksextet, later bewerkt voor strijkorkest, en de tekst van Richard Dehmel gaat over altruïstische liefde. Nog weer later, in het tv-programma ‘Brommer op Zee’ , zei auteur Jonathan Franzen de opmerkelijke woorden: ‘Eenrichtingsliefde is zo gek nog niet’.
Een soort ‘eenrichtingsliefde’ is ook de ‘Koppen’kunst. Stel je voor dat je van elk model liefde terug moest verwachten.
Maar ónderlinge liefde was gisteren wel degelijk aanwezig, heb ik ervaren. Het aquarelleren verbindt ons op vreugdevolle wijze. Daarbij nemen we alle doorstane ellende op de koop toe.
(Tot 16 oktober nog gratis te bewonderen, 14 tot 17 uur. Behalve op vrijdag en zaterdag Casino in Beringen)
Gisteravond voelde ik de ontroering van een herkenning. Achter de vleugel in een intieme concertruimte beluisterden we de volwassen versie van onze negenjarige kleinzoon, in de persoon van het fenomeen Thomas Alexander.
Een fenomeen, ja. Want een ‘concertpianist’ wil ik hem niet noemen. Ook ‘vertolken’ is niet wat hij doet. Stúnten wil hij, maar dan op de toetsen. En aan die toetsen zie je dan een intens gelukkig wezen.
Net als onze nog heel jonge kleinzoon graait Thomas vanuit zijn brein de meest virtuoze brokstukken uit klassieke werken maar ook lichter repertoire bij elkaar: Beethoven, Rachmaninov, Chopin, Debussy, een chanson of een lied uit een musical… Hij strooit ze over zijn publiek uit in de vorm van een medley. Uit de brokstukken in zijn hoofd creëert hij als het ware een nieuw muziekstuk. De show om dat een enkel moment ondersteboven zittend aan de vleugel te doen hoeft voor mij niet. Mij interesseert het hoe hij de door het publiek of door hemzelf gekozen thema’s aaneen breit met parelende arpeggio’s en opzienbarende glissandi.
En alles moet daarbij volumineus van klank zijn. Subtiliteit moet je hier niet verwachten. Je moet paf staan. En dat was aan de luisteraars van gisteravond niet aan dovemansoren gezegd.
Hoe zijn muzikale opleiding verlopen is valt niet duidelijk te traceren, maar doorsnee was die niet.
Maar dat hoeft ook niet. Er bestaan creaturen die zich ontplooien in alle vrijheid en op hun geheel eigen, persoonlijke manier. Hun talent is niet aan te raken, niet te duiden, omdat de ‘aansturing’ van dat talent niet alledaags is.
Zo ook bij Thomas Alexander. Na het concert was hij heel benaderbaar binnen onze gelederen aanwezig, een aardige, stoere knaap van 42. Met zijn flair en bravoure achter de vleugel zal hij de rand van het concertleven blijven opzoeken, en ik ben benieuwd hoe lang hij daarmee aan de bak zal kunnen blijven. Ik gun hem dat wel, en hij verdient dat ook. Gisteravond was hij in elk geval onze lieveling. ’Tot over vijf jaar’, grapte hij bij ons afscheid.
De Hermitage 