2024 04 27
Mijn fantastische zus. Gelukkig met het feit dat ze nog even bij ons is. Dankbaar aan allen, familie en vrienden plus personeel, die zo goed voor haar zorgen.
Elk moment met haar is uniek. En steeds als ik bij haar wegga voel ik me beter dan daarvóór.
2024 04 26
Hij heeft absoluut een jaloers karakter, Wolfgang Amadeus.
Want na mijn uitweidingen over de functie van de hoorn in Wagners’ Walküre sprong hij vanochtend weer pardoes bij me de auto binnen toen ik naar de supermarkt reed. ‘Luister maar eens naar MIJN hoorncompositie’, zei hij buiten adem.
Maar ik heb geen woord aan hem gewijd. In het betreffende Concert voor hoorn en orkest nr 4 kwamen namelijk alle Mozart-cliché’s voorbij. En al koos de klassieke omroep deze keer voor een complete versie -dat moet ik ze nageven- , toch voelde ik verplaatste gêne over Mozarts’ geldingsdrang. Tegenover de hoorns en tuba’s in de opera van Wagner hoeft hij geen poging te doen. En zeker niet tegen die ‘boomstam’ waarmee Pierre Buizer een demonstratie gaf. Inmiddels weet ik de naam van dat instrument: het ging hier om de Steerhorn of Stuurhoorn. Dat is een extreem lange middeleeuwse bugelhoorn van soms wel 3 voet lang. Hij werd gebruikt vanaf de oudheid tot in de middeleeuwen. Hij werd ook wel in oorlogen gebruikt.
Ik heb Mozart niet laten uitpraten want ik was waar ik wezen moest. Later had ik toch een beetje wroeging. Want bij het zicht op de druipende Koningsspelen in het dorp bedacht ik achteraf dat de grote Meester mij wellicht wat zonnigheid had willen brengen met zijn opdringerige bezoek. Die doffe hoorn echter versterkte het onbehaaglijke gevoel dat me plaagde bij het zien van die natte ellende. Samenscholende kindertjes, in oranje getooid, maar kleumend van de kille atmosfeer, nee, dat was geen feeststemming.
Vanavond creëren we onze eigen Koningsdag, met een live streamverbinding met de Doelen. Als die lukt zullen we vanuit ons eigen behaaglijke huis de première van de complete Walküre kunnen meemaken.
2024 04 25
Daar gingen we weer, daags na een reis naar de verjaardag van onze cellozoon. Deze keer ging de reis naar Rotterdam, met bus, trein en te voet. Veiligheidshalve nam ik een stormparaplu mee, maar tot aan de Doelen hielden we het droog.
In concertgebouw de Doelen werden we allerhartelijkst ontvangen, als ‘Vrienden’ (donateurs) van het Rotterdams Philharmonisch Orkest. Koffie, een koekje, en vervolgens werd hoornist Pierre Buizer geïnterviewd over de voorname rol van zijn instrument in Wagners’ opera Die Walküre, waarvan we deze middag een repetitie mochten bijwonen. Bijzonderheid van deze gelegenheid was het feit dat oud-chefirigent Yannick Nézet-Séguin voor zijn oude orkest was teruggekomen en de leiding had.
‘Walküre’. Een idioot woord dat typisch bij Wagner hoort, en dat terug verwijst naar de Noordse mythologie. De betekenis van de Walküren evolueerde uiteindelijk tot ‘schone maagden’, die als diensters of dochters van ‘Odin’ fungeerden. In de opera gaan ze krijgshaftig gekleed, en krijgshaftig zijn ook hun te zingen partijen.
Pierre Buizer vertelde hoe hoorns door Wagner werden ingezet om heldendom, grootsheid, en de majestueuze kwaliteiten van de natuur over te brengen. Hij legde uit hoe divers de richting van de klank is bij de hoorn, de ‘Wagnertuba’, de trompet, en de trombone. Bij al deze blaasinstrumenten staat de beker een andere richting uit, en dat heeft consequenties voor de klank. Ook demonstreerde hij een soort midwinterhoorn, met het uiterlijk van een dunne boomstam, die in de tweede akte backstage gebruikt wordt.
Na dit eerbetoon aan de blazerssectie van het orkest gingen we de grote zaal in en zochten een plaatsje. Er bleken heel wat vrienden van het orkest geïnteresseerd te zijn, want de zaal werd goed gevuld.
Het was een aparte aanblik, om de orkestleden in hun dagelijkse kleding het podium op te zien komen, gemoedelijk pratend met elkaar, terwijl jassen achteloos over leuningen werden gehangen. Hier was sprake van 105 mensen die hun werk kwamen doen zoals iedereen. Dat gold ook voor chef-dirigent Yannick. Zagen we hem eerder dit jaar via een rechtstreekse internetverbinding schitteren in de Metropolitan Opera, nu bleek hij opeens al te midden van de musici aanwezig te zijn, gekleed in een wit t-shirt, witte Nikes, en een spijkerbroek.
Toen allen hun plaats hadden ingenomen paradeerden er vier stevig-geproportioneerde dames het podium op, en posteerden zich voor het orkest: het waren de solozangeressen die de rol van de ‘strijdgodinnen’ (walküren) gingen zingen. Er kwamen nog twee dames bij, van wie er één Brünhilde was. Haar tegenspeler, vader Wotan, had een prachtige, emotionele trant van zingen. Zijn brede, zware stem was donker gekleurd. Het betrof hier ongetwijfeld een heldenbariton.
Ik kreeg herinneringen aan onze twee zomers in Bayreuth, toen we in het Festspielhaus achtereenvolgens Der Fliegende Holländer en Tristan und Isolde meemaakten, met onze bevriende dorpsgenote Hebe Dijkstra in een van de hoofdrollen. Was toen Hartmut Haenchen de dirigent, nu bracht Yannick, ondanks zijn kleine postuur, met grote suggestieve gebaren het orkest daar waar het moest zijn. We zagen hem bij zijn start hier in Rotterdam, zestien jaar geleden. Nu bouwt hij gigantische opera’s, met een dito uitstraling.
Hoe is het mogelijk dat twee stembandjes een volledig orkest kunnen overstijgen! De dames zongen met volledige overgave en een uiterst krachtig volume. De Walküren, ‘schikgodinnen’, strijdgodinnen, met hun idiote namen die Wagner zelf verzon: ‘Waltraute’, ‘Ortlinde’, ‘Rossweisse’, ‘Schwertlite’, enzovoorts. Ze konden heel wat aan!
Van tijd tot tijd stopte Yannick de muziek voor een opmerking, of om met de musici te overleggen. Dit gebeurde in het Engels. Wonderlijk, hoe daarna allen als één man de draad feilloos weer oppakten.
Ik zag onze zoon, gelijk-op bewegend met zijn musicerende collega’s. Dat visuele ritme, met de enorme Wagnerklanken daarbij die ze samen voortbrachten, is zijn dagelijks werk. De avond ervóór was hij nog de feesteling, nu leverde hij deze inspanningen.
Zo ging de repetitie door, voor het doodstille publiek. Brünhilde, een balpen in haar hand, en Wotan, met een fles water aan zijn voeten, zongen alles bij elkaar in deze ene (de derde) akte een heel boek vol teksten, waarbij het orkest ondersteunde en aanvulde. Wat een uithoudingsvermogen voor allen!
Word je als Wagnerzangeres geboren, vraag ik mij af? Want een strot van de stevigheid van deze zangers heb ik nooit gehad.
Soms kwam er zo’n magistraal en groots moment voorbij dat het leek of deze middag ten einde was. Dan werd er geapplaudisseerd. Wisten wij veel! We hadden geen tekst- of programmaboekje. Toch namen de vocale solisten me mee, puur met hun expressieve overtuigingskracht.
Intussen ging heel dat kakelbont-geklede orkest als een gaaf harmonisch geheel mee, tot toch echt de allerlaatste, verfijnd-zachte noten klonken.
Daarna, en ook in de pauze, boeiden de taferelen me extra. Yannick in een omhelzing met een vrouw plus kindje op de arm, hier en daar een tevreden klop op een schouder, een violist die zijn collega een fragment voorspeelde, geblader in een partituur, en onze zoon die op het podium nog wat bleef studeren. De met zijn feest verloren tijd moest immers worden ingehaald!
Bij ons vertrek liet ik per ongeluk mijn stormparaplu aan de kapstok achter. Maar net als op de heenweg overstraalde nu weer een gulle zon het landschap. Bijna thuis hadden we meteen een bus voor het laatste eindje. Toen we in ons dorp uitstapten pakten op het allerlaatst donkere wolken zich samen. Op precies dezelfde plek als de twee vorige keren ontlaadden ze zich. De Walküren waren met ons meegevlogen! Ze bekogelden ons de laatste honderd meter met stortregens en hagelstenen, zodat we net als die vorige keren druipnat ons huis bereikten.
2024 04 22
The day-after, met een hoofd vol mooie indrukken en gesprekken. Maar vooral nog beduusd door de allergrootste verrassing van deze dag. We dachten de dag af te sluiten met een etentje voor twee. Maar, nog aan het aperitief, verschenen beide zonen, van wie een met heel zijn gezin, opeens aan onze tafel. Ik had er vrede mee dat ik ze zou moeten missen, want ze wonen ver weg, en hun leven is nog meer dan het onze volop bezet.
Maar daar waren ze, zomaar opeens!
Ik heb geruime tijd zitten verwerken wat hier gebeurde, alvorens de vreugde bezit van me nam. Met negen mensen hebben we gegeten. Mijn zwager liet de ene fles na de andere aanrukken, tot er een taxi voorreed om ons veilig thuis te brengen. Een Eritrese jongeman zat achter het stuur. Hij vertelde. Negen jaar geleden ontvluchtte hij zijn land. Daar woont nu nog heel zijn familie, in een onveilige situatie. Onze taxichauffeur was een jongeman van achter in de twintig. Hij heeft nog geen vriendin. Hij woont in het dorp waar we daarnet gegeten hadden, en hij voelt zich daar veilig en oké, vertelde hij.
Toch was ik er stil van, na deze prachtige dag met mijn lief, familie, en kinderen en kleinkinderen. Ze wonen dan wel ver weg, maar hoe betrekkelijk is dat. Wat had ik het deze knaap gegund dat ook hij zo’n verrassing zou krijgen. Dat hij bij thuiskomst zijn ouders en andere familieleden zou aantreffen. Dat ze konden bijpraten, samen lekker eten. Ik zou de ene na de andere fles voor ze laten aanrukken.
2024 04 21
Mijn schoondochter heeft het me feestelijk ingepeperd: er is niet meer aan te ontkomen… Wat een verrassing, toen we nietsvermoedend hun huis betraden, om samen naar de musicalvoorstelling van de kleinkinderen te gaan. Opeens ging ons samenzijn om het op handen zijnde feest. De ene na de andere verrassing volgde elkaar op. Dankjewel, lieve meid. Dit zal ik niet snel vergeten!
En nu maar afwachten wat deze bijzondere dag gaat brengen.
2024 04 20
Hoe meer er te schrijven valt hoe minder tijd daar voor is. Toch moet de avond van gisteren vermeld worden. In een benauwd-warme en stampvolle zaal keek de dorpsbevolking naar de jaarlijkse voorstelling van Toneelgroep Spelenderwijs. Wel twintig dorpsgenoten vulden het podium, dat op de achtergrond gesierd werd met een verrassend fleurig decor. Dat hield qua stijl het midden tussen Vermeer en Anton Pieck. Daarin draaiden heel de avond gigantische wieken, zoals aan de twee molens in ons dorp. Er waren deuropeningen en trappetjes, via welke op- en afgegaan werd door de acteurs. Ook op de kostuums was niet bespaard. Een nog grotere verrassing waren de muziekfragmenten: die waren gekozen uit het klassieke repertoire, zoals de Danse Macabre en Carnaval des Animaux van Saint Saëns. Misschien hadden we die keuze te danken aan de Efteling, die van dezelfde componist gebruik maakt.
Het verhaal was een ‘dolkomische thriller’. Er was een moord bij of in de molen gepleegd, en heel de avond werd met roddelpraatjes en schrikeffecten gegist naar de dader. Aan de regie was gedetailleerd aandacht gegeven. Ieder individu hield zijn of haar typetje vol, waarbij naar hartelust werd overdreven, naar mijn smaak iets teveel. Daardoor stonden er louter karikaturen op het podium. De pastoor en zijn maagd dikten het bedenkelijke van hun tweetal aan. De gendarmes waren cliché-agenten, de homo was zo nichterig mogelijk, er was een dove vrouw die alles met een toeter aan haar oor probeerde te volgen. We gruwden massaal van de onsmakelijke landloper, en de vergeetachtige onderwijzeres dribbelde heel de avond verward over het podium. Intussen viel de ene dode na de andere. Bij elke ontdekking werd er met overgave gegild, en dat door de headset-microfoon waarover elke speler speler beschikte.
De ontknoping kwam plotseling en was kort. De dader mogen we nog niet verklappen, want vanavond is er nog een laatste voorstelling. Wijzelf zitten dan alweer tussen ander publiek, om de musicalprestaties van 8-jarige kleinzoon en zijn jongste zusje te bewonderen. Om daarover te schrijven zal wederom te weinig tijd beschikbaar zijn.
2024 04 19
Dit mini-miniboeketje is een opmaat naar de feestelijkheden. Het sierde een cadeau, en met dat eerste bezoek van de gever brachten we alvast een bijzondere avond door. Feitelijk zou een verjaardag zó wat mij betreft mogen zijn: één gast ontvangen, daar alle aandacht aan schenken, en daarna met mijn lief uit-eten gaan.
Want ik ben te midden van veel van onze vrienden een van de weinigen die haar partner nog bij zich heeft. Het is vreemd: wij allebei schijnen met ingang van deze verjaardag ‘hoogbejaard’ te zijn. En dat terwijl ik volgens mij het ‘bejaard-zijn’ nog niet gehad heb. Het enige aspect waaraan ik dat merk is mijn toenemende schrik voor veel mensen in mijn huis. Kan ik dat nog aan? Ben ik handig genoeg? Gevolg is dat ik dagenlang al bezig ben met inkopen, twijfelen over de hoeveelheid, opruimen in huis. Rust om een schrijfonderwerp te bedenken schiet er dan niet over.
Maar wie weet: zodra de overgang van ‘bejaard’ naar ‘hoogbejaard’ echt gemaakt is, wordt alles misschien weer normaal. En dan gaat het leven weer verder zoals het is: met ogen en oren die nog functioneren, met benen die me naar de mooiste plekken brengen, en met een hart dat warm is voor hen die mijn pad kruisen, en vooral voor degene die nog altijd bij me is.
2024 04 18
Nu de pianostemmer hier zijn werk heeft gedaan moet ik van mezelf de piano eer aandoen, en spelen. Op de parterre zwoegt mijn lief op moeilijke stukken van Brahms. Ik, aan mijn eigen piano op zolder, kies voor simpeler muziek, namelijk de stukjes die ik speelde als 12-jarig meisje. Favoriet was toen Béla Bartók. Mijn legendarische pianolerares was in die tijd mijn achternichtje, die haar opleiding bij Nadia Boulanger in Parijs genoten had. Later werd zij, Martine, zelf Française, door haar huwelijk met een Sous-préfet – later Prefect.
Bij Martine kreeg ik les op een grote vleugelpiano. Zij speelde de stukken altijd voor, met een prachtig toucher. Ze vertelde boeiend waar de muziek over ging. Ik mocht onder de vleugel zitten en op haar voeten drukken als de pedalen volgens mijzelf gebruikt moesten worden.
Bartók was geen lieveling van mijn vader. De schuifdeuren moesten dicht wanneer ik het betreffende boek op de standaard zette. Maar ikzelf smulde, van de stamperige dans-ritmes, en van de soms voor die tijd gedurfde samenklanken. Uiteindelijk speelde ik alles uit mijn hoofd, vooral het ‘Pfänderspiel’. Dit vanwege dat fijn-herhaalde toontje vanaf maat veertien. Ik wilde dat precies zo laten klinken als vanuit de slanke handen van Martine.
Later, op het conservatorium, kreeg ik te horen dat ik wel door een zeer goede pianopedagoog moest zijn gevormd.
Ik heb haar dat nog kunnen vertellen. In onze vakantiezomers hebben we haar twee keren bezocht in Aix-en Provence. De tengere jonge meid met hoge paardenstaart was nu een waardige dame op leeftijd, die zichtbaar nog steeds verliefd was op haar iets jongere man. Onze omgangstaal was intussen Frans geworden, al gooide ze er enthousiast wat woorden in het Limburgs dialect doorheen.
Of Martine nog leeft weet ik niet. Haar echtgenoot is niet lang na ons bezoek overleden. Mijn vader leeft ook niet meer. En Bartók: in de lente van 1996 stond ik in Boedapest voor zijn voormalig woonhuis. Het ging totaal schuil achter overdadig groen. Maar voor mij was dit een groot moment.
Van Bartòk zelf rest ons alleen nog zijn muziek. Nu zelf een waardige dame-op leeftijd tover ik de stamperige dansjes weer tevoorschijn, zonder al teveel moeite, en met dezelfde vingerzetting als achtenzestig jaar geleden. Bartók tegen Brahms, twee verdiepingen lager. Ik gebruik het pedaal nog automatisch op de juiste momenten. Ik moet destijds wel door een zeer goede pedagoge gevormd zijn, dat dit allemaal nog in me leeft.
Maar uit mijn hoofd, zoals mijn lief dat doet, speel ik niet meer.
2024 04 17
Hoewel hij er niet geboren is, is mijn lief méér een Roermondenaar dan ik. Ik werd daar wél geboren. Maar ik ben van ‘de andere kant van het treinspoor’ (van ‘euver de breer’), en dat was in mijn geboortejaar nog een nieuw gedeelte van de stad, dat nog geen historie had. Ik heb dan ook minder affectie met de historie van mijn geboortestad dan hij, en met ons tweeën samen hebben we er slechts een geschiedenis van één jaar, voor we naar het Gooi vertrokken.
Geschiedenis is nooit mijn sterke kant geweest. Om mijn achterstand in te halen volg ik soms lezingen, of neem ik aan groepswandelingen deel, die mijn geboortestad tot onderwerp hebben. De aankondiging van de powerpointlezing ‘Roermondse Volksbuurten’ werd aangekondigd met bovenstaande foto als illustratie, en dat trok me over de streep. ‘Volksbuurten’. Kreeg ik dan de wijk te zien waar ik ben opgegroeid? Die wijk schuurde tegen een asociale wijk aan, waar boeiende typen leefden. Over hen wilde ik wel eens smeuïge verhalen horen!
Het werd heel anders. Aan de hand van een opsomming van straten en wijken in de binnenstad kregen we de historie gepresenteerd van de gestage uitbreiding van de stad. Het begon al ergens in de Middeleeuwen, met het verschijnen van kloosters, weeshuizen, het ontstaan van industrie, de armoede, en de start van ondersteuning en ‘bedeling’. Er kwamen ‘weldadigheidsverenigingen’, en uiteindelijk, bij het opleven van de welstand, manifesteerden zich ook architecten met de bouw van weelderige villa’s.
Bij het jaar 1930 eindelijk zag ik foto’s waarop ik mijn jeugd herkende. Zoals de parochiekerk waar ik mijn 1-ste Communie deed, waar we elke ochtend de H.Mis bijwoonden, en waar we de biechtstoel in gingen. Vóór die kerk groeide slechts gras. Onze wijk heette dan ook ‘Het Veld’.
Rond 1969 tenslotte ontstond in Roermond de ‘Bouwvereniging St Josef’. En daarmee was ik eindelijk ‘thuis’. Want het was mijn vader die van die vereniging de voorzitter was. Mijn belangstelling was gewekt, na een middag geduldig ‘de les uitzitten’. Ik ging rechter op mijn stoel zitten. Maar juist toen bedankte de spreker zijn publiek en rondde zijn presentatie af. Bouwvereniging Sint Josef ging aldus roemloos ten onder, en wij liepen weer de Maas over, terug naar huis. Net als gisteren begon het, op dezelfde plek, weer te regenen. Maar die regen hield ook weer op. Droog bereikten we ons huis. Hier wonen we al 52 jaar. Maar of onze wijk een naam heeft? Ik weet het niet…
2024 04 16
De verjaardagsfeesten rijgen zich aaneen. En elk van die feesten is uniek, want elke momentele jarige weet door de bereikte leeftijd niet hoe groot zijn/haar toekomst nog is. Il faut profiter alors.
Na een snelle rit per autobus schuiven we met zes mensen aan voor Limburgs gebak, gevolgd door een sympathieke lunch. Omdat we niet de enigen in de ruimte zijn, zingen we fluisterend een lang-zal-ze leven. Maar we zijn desondanks niet onopgemerkt gebleven: als reactie verschijnt de serveerster aan onze tafel met een ‘fluisterend’ eerbetoon aan de jarige: een piepklein, super-slank brandend kaarsje in een bonbon gestoken die de vorm van een kusmondje heeft. Wie het kleine niet eert…
Na de verwennerijen kiezen mijn lief en ik voor een terugtocht te voet. Gedurende vijf kilometer praten we na, voldaan, en ons nu alweer verheugend op enkele volgende feesten. Oud worden is best leuk!
Maar nat worden niet. Dat gebeurt op het allerlaatste stukje, en degelijk! Druipend arriveren we thuis. We hebben veel zegen van boven gekregen, maar tegelijkertijd tellen we onze zegeningen.
De Hermitage 